રોયલ સ્વીડિશ એકેડેમી ઓફ સાયન્સે આલ્ફ્રેડ નોબેલની યાદમાં આર્થિક વિજ્ઞાનમાં ૨૦૨૫ સ્વેરિજેસ રિક્સબેંક પુરસ્કાર અથવા અર્થશાસ્ત્રમાં નોબેલ પુરસ્કારની જાહેરાત કરી છે. આ વર્ષે, જાએલ મોકિર, ફિલિપ એગિયન અને પીટર હોવિટને “નવીનતા-સંચાલિત આર્થિક વિકાસને સમજાવવા બદલ” પુરસ્કાર આપવામાં આવ્યો છે. પુરસ્કારનો અડધો ભાગ મોકિરને “ટેકનોલોજીકલ પ્રગતિ દ્વારા ટકાઉ વિકાસ માટે જરૂરી પરિસ્થિતિઓ ઓળખવા બદલ” આપવામાં આવશે, અને બાકીનો અડધો ભાગ એગિયન અને હોવિટને “સર્જનાત્મક વિનાશ દ્વારા ટકાઉ વિકાસના તેમના સિદ્ધાંત માટે” સંયુક્ત રીતે આપવામાં આવશે.જાએલ મોકિર યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં નોર્થવેસ્ટર્ન યુનિવર્સિટીના છે. ફિલિપ એગિયન ફ્રાન્સમાં કોલેજ ડી ફ્રાન્સ અને આઇએનએસઇએડી અને યુકેમાં લંડન સ્કૂલ ઓફ ઇકોનોમિક્સ એન્ડ પોલિટિકલ સાયન્સના છે. પીટર હોવિટ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં બ્રાઉન યુનિવર્સિટીના છે. ટકાઉ વિકાસ માટેની પરિસ્થિતિઓ ઓળખવા બદલ તેમને વર્ષ ૨૦૨૫ માટે અર્થશસ્ત્રમાં નોબેલ પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો છે.નોબેલ સમિતિએ સમજાવ્યું કે મોકિર “એ દર્શાવ્યું હતું કે જા નવીનતાઓ સ્વ-ઉત્પાદન પ્રક્રિયામાં એકબીજાને સફળ બનાવવા માંગે છે, તો આપણે ફક્ત કંઈક કેવી રીતે કાર્ય કરે છે તે જ નહીં, પણ તે શા માટે થાય છે તે પણ જાણવાની જરૂર છે.”એગિઓન અને હોવિટે ટકાઉ વિકાસ પાછળની પદ્ધતિઓનો પણ અભ્યાસ કર્યો. આમાં ૧૯૯૨ ના એક લેખનો સમાવેશ થાય છે જેમાં તેઓએ સર્જનાત્મક વિનાશ નામનું ગાણિતિક મોડેલ બનાવ્યું હતું. તે દર્શાવે છે કે જ્યારે કોઈ નવું અને સુધારેલું ઉત્પાદન બજારમાં પ્રવેશે છે, ત્યારે જૂના ઉત્પાદનો વેચતી કંપનીઓને નુકસાન થાય છે.આર્થિક વિજ્ઞાન પુરસ્કાર સમિતિના અધ્યક્ષ હાસલરે કહ્યું, “વિજેતાઓનું કાર્ય દર્શાવે છે કે આર્થિક વિકાસને હળવાશથી લઈ શકાય નહીં. આપણે સર્જનાત્મક વિનાશની મૂળભૂત પદ્ધતિ જાળવી રાખવી જાઈએ જેથી આપણે ફરીથી સ્થિરતામાં ન પડીએ.”અર્થશાસ્ત્રમાં નોબેલ મેમોરિયલ પુરસ્કારના આયોજક રોયલ સ્વીડિશ સોસાયટી દ્વારા વિજેતાઓની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. ગયા વર્ષે આ પુરસ્કાર ત્રણ અર્થશા†ીઓને આપવામાં આવ્યો હતોઃ ડેરોન એસેમોગ્લુ, સિમોન જાહ્ન્સન અને જેમ્સ એ. રોબિન્સન. તેઓએ અભ્યાસ કર્યો હતો કે કેટલાક દેશો શા માટે સમૃદ્ધ છે અને અન્ય ગરીબ. તેમના સંશોધન દર્શાવે છે કે વધુ મુક્ત, ખુલ્લા સમાજા સમૃદ્ધ થવાની શક્્યતા વધુ હોય છે.
અર્થશાસ્ત્રમાં નોબેલ પુરસ્કાર ઔપચારિક રીતે બેંક ઓફ સ્વીડન પુરસ્કાર ઇન ઇકોનોમિક સાયન્સ ઇન મેમોરી ઓફ આલ્ફ્રેડ નોબેલ તરીકે ઓળખાય છે. સેન્ટ્રલ બેંકે ૧૯૬૮માં ૧૯મી સદીના સ્વીડિશ ઉદ્યોગપતિ અને રસાયણશા†ી નોબેલની યાદમાં તેની સ્થાપના કરી હતી.નોબેલે ડાયનામાઈટની શોધ કરી અને પાંચ નોબેલ પુરસ્કારોની સ્થાપના કરી. ત્યારથી, કુલ ૯૬ વિજેતાઓને આ પુરસ્કાર ૫૬ વખત આપવામાં આવ્યો છે. અત્યાર સુધીમાં, અર્થશા†માં નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતાઓમાં ફક્ત ત્રણ મહિલાઓનો સમાવેશ થાય છે. કેટલાક નિષ્ણાતો દલીલ કરે છે કે અર્થશા†માં નોબેલ પુરસ્કાર તકનીકી રીતે નોબેલ પુરસ્કાર નથી, પરંતુ તે હંમેશા ૧૦ ડિસેમ્બર, ૧૮૯૬ માં નોબેલના મૃત્યુની વર્ષગાંઠના રોજ અન્ય પુરસ્કારો સાથે આપવામાં આવે છે. ગયા અઠવાડિયાની શરૂઆતમાં, દવા, ભૌતિકશા†, રસાયણશા†, સાહિત્ય અને શાંતિ ક્ષેત્રોમાં નોબેલ પુરસ્કારોની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી.
