સમગ્ર ગુજરાતની આંગણવાડી બહેનો ૪ ઓગસ્ટ, ૨૦૨૫ (સોમવાર)ના રોજ ગાંધીનગરની સત્યાગ્રહ છાવણી ખાતે મોટા પ્રમાણમાં વિરોધ પ્રદર્શનનું આયોજન કરી રહી છે. અંદાજે ૨૦,૦૦૦થી વધુ મહિલાઓ આ વિરોધમાં ભાગ લેવાની તૈયારીમાં છે, જેનો ઉદ્દેશ પોતાના પડતર પ્રશ્નોનો ઉકેલ મેળવવાનો છે.
બહેનો નીચેની મુખ્ય માંગણીઓ સાથે આ માહોલ બનાવશેઃ બીએલઓ કામગીરીમાંથી મુક્તિ આંગણવાડી મહિલાઓને ચૂંટણી શાખાના બૂથ લેવલ ઓફિસર તરીકેની વધારાની કામગીરીથી મુક્ત કરવાની માંગ ઉઠાવવામાં આવી છે, જેનાથી તેમની પ્રાથમિક જવાબદારીઓ પર અસર પડી રહી છે.,સ્માર્ટફોનની માંગઃ તાત્કાલિક સ્માર્ટફોન પૂરા પાડવાની માંગ કરવામાં આવી છે, જે એફઆરએસ (ફેમિલી રજિસ્ટ્રેશન સિસ્ટમ) અને અન્ય કામગીરીઓ માટે આવશ્યક છે.,ગુજરાત હાઇકોર્ટના ચુકાદાનું પાલનઃ ગુજરાત હાઇકોર્ટના સંબંધિત ચુકાદાનું પાલન કરવાની માંગ કરાઈ છે, જે આંગણવાડી કર્મચારીઓના હક્કો સાથે જોડાયેલી છે.,બઢતી અને ઉંમરની મર્યાદાઃ ઉંમરની બાધ દૂર કરીને મહિલાઓને બઢતી આપવાની માંગ ઉઠાવવામાં આવી છે.મુશ્કેલીઓનો ઉકેલઃ એફઆરએસ સિસ્ટમમાં પડતી તમામ તકનીકી અને પ્રશાસનિક મુશ્કેલીઓ દૂર કરવાની માંગ કરાશે.
આંગણવાડી બહેનોનું કહેવું છે કે તેમના પર વધારાની કામગીરીનું ભારણ અને આધુનિક સાધનોની અછતને કારણે તેમની પ્રાથમિક જવાબદારીઓ પૂર્ણ કરવામાં મુશ્કેલી પડી રહી છે. આ વિરોધ પ્રદર્શન દ્વારા તેમની સમસ્યાઓ સરકાર સમક્ષ મૂકવાનો હેતુ છે. આ ઉપરાંત,એફઆરએસમાં સ્માર્ટફોનની અછત અને તેના સાથે જોડાયેલી તકનીકી સમસ્યાઓને લઈને પણ રોષ વ્યક્ત કરવામાં આવી રહ્યો છે. આ સત્યાગ્રહ ગાંધીનગરની સત્યાગ્રહ છાવણી ખાતે યોજાશે, જેમાં રાજ્યભરની આંગણવાડી કર્મચારીઓ જાડાશે. આ વિરોધ સફળ થાય કે નહીં તેની નજર રાજ્ય સરકારના પ્રતિક્રિયા પર રહેશે, જે ૩ ઓગસ્ટ, ૨૦૨૫ના રોજ સાંજ સુધીમાં કોઈ નિર્ણય લઈ શકે છે.
ગુજરાતની આંગણવાડી બહેનો અને સહાયકોના હકો અને સમાનતાના મુદ્દે ગુજરાત હાઇકોર્ટે એક મહત્વપૂર્ણ ચુકાદો આપ્યો છે, જે ૨ ઓગસ્ટ, ૨૦૨૪ના રોજ પસાર થયો હતો અને ૩૦ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૪ના રોજ પોર્ટલ પર અપલોડ થયો હતો. આ ચુકાદ દ્વારા આંગણવાડી કર્મચારીઓને સ્થાયી સરકારી નોકરીના હકદાર તરીકે ઓળખવામાં આવ્યા છે, જેનાથી તેમની લાંબા સમયથી ચાલતી માંગણીઓને મજબૂતી મળી છે.
સમાનતાનો અધિકારઃ ગુજરાત હાઇકોર્ટના ન્યાયમૂર્તિ નિખિલ એસ. કરિયેલે જણાવ્યું હતું કે આંગણવાડી કર્મચારીઓ અને સહાયકોની સાથે સરકારી નોકરોની સરખામણીમાં થતો ભેદભાવ “ખૂબ જ સ્પષ્ટ” છે. આ ભેદભાવ ભારતીય બંધારણના ફળિત ૧૪ (સમાનતા) અને ૧૬(૧) (સમાન તકો)નો ઉલ્લંઘન છે.
સ્થાયી નોકરીનો હકઃ હાઇકોર્ટે રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકારને સંયુક્ત રીતે એક નીતિ ઘડવાનો આદેશ આપ્યો છે, જેના દ્વારા આંગણવાડી કર્મચારીઓ અને સહાયકોને સ્થાયી સરકારી નોકરીમાં શામેલ કરવામાં આવે અને તેમને ફરજિયાતપણાનો લાભ આપવામાં આવે.
પગાર નિયમનઃ સુધી નીતિ ઘડાઈ જાય ત્યાં સુધી આંગણવાડી કર્મચારીઓને ક્લાસ-૩ પદના ન્યૂનતમ પગાર શૃંખલા અને સહાયકોને ક્લાસ-૩ પદના ન્યૂનતમ પગાર શૃંખલામાં પગાર આપવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો છે. પછીથીના લાભઃ દાવેદારો માટે દાવો દાખલ કરવાના ત્રણ વર્ષ પૂર્વની તારીખથી (જે ૨૦૧૫ હતી) પછીથીના ભાગ્યવશ લાભોની ચુકવણી કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો છે.
હાઇકોર્ટે સરકારોને આ નીતિ ૬ મહિનાની અંદર (જે ૨ ફેબ્રુઆરી, ૨૦૨૫ સુધી છે) ઘડવાનો આદેશ આપ્યો છે, જેના આધારે આંગણવાડી કર્મચારીઓની સ્થિતિમાં સુધારો થઈ શકે. આ ચુકાદનું પાલન ન થવા પર ૪ ઓગસ્ટ, ૨૦૨૫ના વિરોધ પ્રદર્શનની યોજના ધરાવતી આંગણવાડી બહેનો માટે આ મુદ્દો મહત્વપૂર્ણ બની રહ્યો છે. આ પહેલાં, સુપ્રીમ કોર્ટે ૨૫ એપ્રિલ, ૨૦૨૨ના રોજ મનીબેન મગનભાઈ ભારીયા વિ. ડિસ્ટ્રીક્ટ ડેવલપમેન્ટ ઓફિસર, દાહોદ કેસમાં ગ્રેચ્યુઇટી એક્ટ, ૧૯૭૨ને લાગુ કરવાનો ચુકાદો આપ્યો હતો, જેમાં આંગણવાડી કર્મચારીઓ અને સહાયકોને ગ્રેચ્યુઇટીનો હક મળ્યો હતો. આ ચુકાદમાં સુપ્રીમ કોર્ટે તેમની ઓછી પગાર અને મુશ્કેલીઓ પર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી અને સરકારોને તેમની સેવા શરતો સુધારવા માટે સૂચના આપી હતી.
