ઉત્તર પ્રદેશમાં ૯ વિધાનસભા બેઠકો માટે પેટાચૂંટણીની ઔપચારિક જાહેરાત કરવામાં આવી છે. આ તમામ ૯ બેઠકો પર ૧૩મી નવેમ્બરે મતદાન થશે અને ૨૩મી નવેમ્બરે પરિણામ જાહેર થશે. ભાજપ અને સપા વચ્ચે સીધો મુકાબલો માનવામાં આવી રહ્યો છે, પરંતુ પેટાચૂંટણીમાં બસપાએ પણ પરાજય આપ્યો છે. લોકસભા ચૂંટણીમાં શૂન્ય થઈ ગયેલા બસપાના વડા માયાવતી માત્ર પેટાચૂંટણીમાં પોતાનું ખાતું ખોલાવવાના પડકારનો સામનો કરી રહ્યાં નથી પરંતુ તેમની પાસે ૧૪ વર્ષ બાદ પેટાચૂંટણી જીતવાનો પડકાર પણ છે.
એક સમયે દલિત-શોષિત અને વંચિત સમાજના સહારે સત્તાની રાજકીય ઊંચાઈએ પહોંચેલી બસપા માટે પોતાનું રાજકીય અસ્તીત્વ જાળવી રાખવાનો પડકાર ઊભો થયો છે. લોકસભા બાદ હરિયાણા અને જમ્મુ-કાશ્મીરના ચૂંટણી પરિણામોએ સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે બસપા વડા માયાવતીની દલિત સમુદાય પરની પકડ ઢીલી પડી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં બસપાએ યુપી પેટાચૂંટણીમાં તમામ ૯ બેઠકો પર એકલા હાથે ચૂંટણી લડવાનો નિર્ણય કર્યો છે. માયાવતીએ પણ જાતિના સમીકરણને ધ્યાનમાં રાખીને ઉમેદવારો નક્કી કર્યા છે, પરંતુ રાજકીય મધ્ય-ચૂંટણીમાં બસપા કેવી રીતે આગળ વધે છે તે જાવાનું રહે છે.
ઉત્તર પ્રદેશના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી માયાવતીએ કહ્યું કે, બસપા પેટાચૂંટણીમાં પ્રયાસ કરશે કે તેના લોકો અહીં-તહી ભટકે નહીં. તેમણે સંપૂર્ણપણે બસપામાં જાડાઈને બાબા સાહેબ ડા. ભીમરાવ આંબેડકરના સ્વાભિમાન અને સ્વાભિમાનના કાફલાના સારથિ બનીને શાસક વર્ગ બનવાના તેમના મિશનરી પ્રયાસો ચાલુ રાખવા જાઈએ. યુપીમાં નવ વિધાનસભા બેઠકો પર યોજાનારી પેટાચૂંટણીમાં બસપા પોતાના ઉમેદવારો ઉતારશે અને સંપૂર્ણ તૈયારી અને તાકાત સાથે આ ચૂંટણી એકલા હાથે લડશે.
બસપા વિપક્ષમાં રહીને પેટાચૂંટણીથી અંતર જાળવી રાખતી હતી, પરંતુ હવે તેણે પોતાનું નસીબ અજમાવવાનું નક્કી કર્યું છે. બસપા યુપીની ૯ વિધાનસભા બેઠકો પર પેટાચૂંટણી લડશે. બસપાએ ફુલપુરથી શિવબરન પાસીને, મીરાપુરથી શહનાઝર, સીસામાઉથી રવિ ગુપ્તા, કટેહરીથી જીતેન્દ્ર વર્મા, મજવાનથી દીપક કુમાર તિવારી ઉર્ફે દીપુ, ગાઝિયાબાદથી રવિ ગૌતમ અને કરહાલથી રમેશ શાક્ય બૌધને પ્રભારી બનાવ્યા છે, જેમને મે પછી ઉમેદવાર જાહેર કર્યા હતા જાઓ બસપાએ કુંડારકી અને ખેર બેઠકો પર પોતાનો પત્તો જાહેર કર્યો નથી.
બસપાએ ઉત્તર પ્રદેશમાં તેની છેલ્લી પેટાચૂંટણી ૨૦૧૦ માં જીતી હતી, જ્યારે બસપા ઉમેદવાર ખાતુન તૌફીકે માયાવતીના શાસન દરમિયાન સિદ્ધાર્થનગરની ડુમરિયાગંજ બેઠક પર યોજાયેલી પેટાચૂંટણીમાં ૧૫ હજારથી વધુ મતોના માર્જિનથી ભાજપને હરાવ્યું હતું. આ પછી માયાવતીએ પોતાની સરકાર હેઠળ યોજાયેલી પેટાચૂંટણીમાં પણ પોતાની પાર્ટીના ઉમેદવાર ઉભા કર્યા ન હતા. બસપા પેટાચૂંટણીથી અંતર જાળવી રાખતી હતી, પરંતુ માયાવતીએ ૨૦૨૨માં આઝમગઢ લોકસભા બેઠકની પેટાચૂંટણીમાં પોતાના ઉમેદવારને મેદાનમાં ઉતાર્યા હતા. બસપાના ઉમેદવાર શાહઆલમ ઉર્ફે ગુડ્ડુ જમાલી ચૂંટણી જીતી શક્યા ન હોવા છતાં, તેમણે લગભગ ૨.૫ લાખ મતો મેળવીને સપાની રાજકીય રમત બગાડી હતી. આ પછી યુપીમાં યોજાયેલી પેટાચૂંટણીમાં બસપાએ કોઈ ઉમેદવાર ઉતાર્યો ન હતો.
લોકસભા ચૂંટણી બાદ યુપીની રાજકીય પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ છે. માયાવતીની પાર્ટીનું ખાતું પણ ખુલ્યું ન હતું અને તેનો વોટ શેર કોંગ્રેસના વોટ શેર કરતા પણ ઓછો હતો. ૧૭ લોકસભા સીટો પર ચૂંટણી લડ્યા બાદ કોંગ્રેસને ૯.૪૬ ટકા વોટ શેર મળ્યા હતા, જ્યારે બસપાને ૭૯ સીટો પર ચૂંટણી લડ્યા બાદ માત્ર ૯.૩૯ ટકા વોટ શેર મળ્યા હતા. લોકસભા ચૂંટણીમાં ભારત ગઠબંધનથી બસપાને સૌથી વધુ નુકસાન થયું હતું, કારણ કે દલિત સમુદાયના વોટ સપા અને કોંગ્રેસને ગયા હતા. આ પહેલા બસપાના વોટ ભાજપને જતા રહ્યા હતા. ૨૦૧૨ થી,બસપાનો આધાર સતત નબળો પડ્યો છે અને દલિત સમુદાયને એક સાથે રાખવા માટે, માયાવતીએ પેટાચૂંટણીમાં પોતાનું નસીબ અજમાવવાનું નક્કી કર્યું છે.
યુપીની જે ૯ બેઠકો માટે પેટાચૂંટણી છે તેમાંથી બસપા ૨૦૨૨ની ચૂંટણીમાં એક પણ બેઠક જીતી શકી નથી. ૨૦૨૨ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં પાર્ટીએ
બલિયાની માત્ર રસરા વિધાનસભા સીટ જીતી હતી, જ્યાંથી ઉમાશંકર સિંહ ધારાસભ્ય બન્યા છે. લોકસભામાં બસપાનો એક પણ સાંસદ નથી. આવી Âસ્થતિમાં બસપા માટે પેટાચૂંટણીમાં ખાતું ખોલાવવાનો પડકાર ઉભો થયો છે.યુપી પેટાચૂંટણીમાં બસપાની Âસ્થતિ કરો યા મરો જેવી છે. જા બસપા પેટાચૂંટણીમાં એક પણ સીટ જીતવા માંગે છે, તો તેને એક તરફ સપાના નેતૃત્વવાળા ગઠબંધન અને બીજી બાજુ બીજેપીના નેતૃત્વવાળા એનડીએ સાથે સ્પર્ધા કરવી પડશે.
