આતંકવાદના આશ્રયસ્થાન પાકિસ્તાનને ફરી એકવાર પાઠ ભણાવવા માટે ભારતે એક મોટો નિર્ણય લીધો છે. આ અંતર્ગત, ભારત સરકારે તાત્કાલિક અસરથી પાકિસ્તાનથી કોઈપણ પ્રકારની ચીજવસ્તુઓની સીધી કે પરોક્ષ આયાત પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. વાણિજ્ય મંત્રાલય દ્વારા જારી કરાયેલા નોટિફિકેશન અનુસાર, આ નિર્ણય રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અને જાહેર નીતિના હિતમાં લેવામાં આવ્યો છે. આ પ્રતિબંધ પછી, પાકિસ્તાનથી આવતા કોઈપણ ઉત્પાદનની આયાત પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ રહેશે, પછી ભલે તે સીધી આયાત હોય કે પરોક્ષ રીતે ત્રીજા દેશ દ્વારા.
તમને જણાવી દઈએ કે ભારત સરકાર દ્વારા લાદવામાં આવેલ આ પ્રતિબંધને વિદેશ વેપાર નીતિ ૨૦૨૩ માં એક નવી જોગવાઈ તરીકે ઉમેરવામાં આવ્યો છે, જેના સંદર્ભમાં વિદેશ વેપાર મહાનિર્દેશાલયએ સ્પષ્ટતા કરી છે કે જો કોઈ પણ સંજાગોમાં આયાતની મંજૂરી આપવામાં આવે છે, તો તેના માટે ભારત સરકારની વિશેષ મંજૂરીની જરૂર પડશે. ૨૦૨૪-૨૫માં એપ્રિલ અને જાન્યુઆરી વચ્ચે, ભારતે પાકિસ્તાનથી માત્ર ૦.૪૨ મિલિયન ડોલરની આયાત કરી હતી. તેમાં તાંબુ અને તાંબાની વસ્તુઓ, ખાદ્ય ફળો અને સૂકા ફળો, કપાસ, મીઠું, સલ્ફર અને માટી અને પથ્થરો, કાર્બનિક રસાયણો, ખનિજ ઇંધણ, પ્લાસ્ટીક ઉત્પાદનો, ઊન, કાચના વાસણો, કાચી ચામડા અને ચામડું વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
જો આપણે ભારતીય નિકાસની વાત કરીએ તો, આ જ સમયગાળા દરમિયાન, ભારતે પાકિસ્તાનને ૪૪૭.૬૫ મિલિયનની કિંમતની વસ્તુઓની નિકાસ કરી હતી, જેમાં ફાર્મા ઉત્પાદનો (૧૨૯.૫૫ મિલિયન), ઓર્ગેનિક રસાયણો (૧૧૦.૦૬ મિલિયન), ખાંડ, ચા, કોફી, શાકભાજી, પેટ્રોલિયમ, ખાતરો, પ્લાસ્ટીક, રબર, ઓટો પાર્ટ્સ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
પહેલગામ હુમલા પછી વધતા તણાવને જોઈને, ભારત સરકારે અગાઉ પાકિસ્તાન પર આર્થિક સકંજા કડક કરવાની તૈયારી કરી હતી. આ વ્યૂહરચના હેઠળ, ભારતે આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળને પાકિસ્તાનને આપવામાં આવેલી લોનની સમીક્ષા કરવા જણાવ્યું છે. આ ઉપરાંત, તેણે પાકિસ્તાનને ફાઇનાન્શીયલ એક્શન ટાસ્ક ફોર્સની ગ્રે લિસ્ટમાં સામેલ કરવાના પ્રયાસો પણ શરૂ કર્યા છે.એફએટીએફની ગ્રે લિસ્ટમાં સામેલ થવું અને આઇએમએફ દ્વારા લોન મંજૂર ન કરવી એ પાકિસ્તાનના અર્થતંત્ર માટે મોટો ફટકો હશે. ઉલ્લેખનીય છે કે ૨૨ એપ્રિલ, મંગળવારના રોજ જમ્મુ અને કાશ્મીરના પહેલગામમાં આતંકવાદીઓએ પ્રવાસીઓ પર અંધાધૂંધ ગોળીબાર કરીને ૨૬ લોકોની ક્રૂરતાથી હત્યા કરી હતી. લશ્કરી ગણવેશમાં સજ્જ આતંકવાદીઓએ પહેલા પહેલગામની બૈસરન ખીણમાં પ્રવાસીઓને તેમના ધર્મ વિશે પૂછ્યું, તેમના ઓળખપત્રો તપાસ્યા અને પછી તેમને ગોળી મારીને હત્યા કરી દીધી, એમ કહીને કે તેઓ હિન્દુ છે. ૩ જુલાઈથી શરૂ થઈ રહેલી શ્રી અમરનાથ યાત્રા પહેલા પાકિસ્તાની આતંકવાદી સંગઠન લશ્કર-એ-તૈયબા સાથે જોડાયેલા જૂથ, રેઝિસ્ટન્સ ફ્રન્ટએ આ કાયરતાપૂર્ણ હુમલાની જવાબદારી સ્વીકારી છે. ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૯ માં પુલવામા હુમલા પછી જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં આ સૌથી મોટો આતંકવાદી હુમલો છે. તે હુમલામાં ૪૭ સીઆરપીએફ જવાનો શહીદ થયા હતા.
ભારતના આ નિર્ણયથી પાકિસ્તાનને આર્થિક મોરચે મોટો ફટકો પડશે. આર્થિક નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે ભારતના આ નિર્ણયથી પાકિસ્તાનને મોટું નુકસાન થશે. આયાત પર પ્રતિબંધથી પાકિસ્તાની ઉદ્યોગપતિઓને ભારે આર્થિક નુકસાન થશે. આ નિર્ણયથી પાકિસ્તાનની અર્થવ્યવસ્થાની સ્થિતિ વધુ ખરાબ થશે, જે પહેલાથી જ દેવા, ફુગાવા અને બેરોજગારી સામે ઝઝૂમી રહી છે. પાકિસ્તાનમાં બેરોજગારી વધશે અને લોકો દરેક અનાજ પર નિર્ભર બનશે.
નોટિફિકેશનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પાકિસ્તાનમાં ઉદ્ભવતા અથવા નિકાસ કરાયેલા તમામ માલની સીધી કે પરોક્ષ આયાત, પછી ભલે તે મુક્તપણે આયાત કરી શકાય કે અન્યથા પરવાનગી આપવામાં આવે, આગામી આદેશો સુધી તાત્કાલિક અસરથી પ્રતિબંધિત રહેશે. આ પ્રતિબંધ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અને જાહેર નીતિના હિતમાં લાદવામાં આવ્યો છે. આ પ્રતિબંધના કોઈપણ અપવાદ માટે ભારત સરકારની પૂર્વ મંજૂરીની જરૂર પડશે.
ભારતથી પાકિસ્તાનમાં નિકાસ થતી વસ્તુઓની યાદીમાં મુખ્યત્વે કપાસ, રસાયણો, ખાદ્ય ઉત્પાદનો, દવાઓ અને મસાલાનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત, ચા, કોફી, રંગ, ડુંગળી, ટામેટા, લોખંડ, સ્ટીલ, ખાંડ, મીઠું અને ઓટો પાર્ટ્સ જેવી વસ્તુઓ પણ ભારતથી ત્રીજા દેશોમાં થઈને પાકિસ્તાન જઈ રહી છે. જો આપણે પાકિસ્તાનથી આવતા માલ પર નજર કરીએ તો, ૨૦૧૯ સુધી સિમેન્ટ, જીપ્સમ, ફળો, તાંબુ અને મીઠું જેવા ઉત્પાદનો આવતા હતા. પરંતુ, તે પછી સિંધવ મીઠું અને મુલતાની માટી સહિતની થોડી જ વસ્તુઓ ઉપલબ્ધ છે. હવે તેના પર પણ સંપૂર્ણપણે પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે.
