જામફળ (Guava) એક લોકપ્રિય ફળ છે જે આરોગ્ય માટે અત્યંત લાભદાયક છે. જામફળ (Guava)ને “ગરીબોનું સફરજન” કહેવાય છે કારણ કે તેની ખેતી ઓછી કિંમતમાં થઈ શકે છે અને આરોગ્ય માટે ખૂબ લાભદાયી છે. ચાલો હવે જામફળની ખેતી વિશે વિગતવાર જાણીએઃ
પરિચય:- • વૈજ્ઞાનિક નામઃ Psidium guajava
• કુળઃ Myrtaceae
• મૂળઃ મધ્ય અમેરિકામાં ઉદ્ભવેલ, પરંતુ હવે સમગ્ર વિશ્વમાં ઉગાડાય છે.
• ભારતમાં તેને સામાન્ય રીતે “જામફળ” અથવા “પેરુ” તરીકે ઓળખાય છે.
હવામાન
• જામફળ એક ઉષ્ણકટિબંધ (tropical) અને ઉપઉષ્ણકટિબંધ (sub-tropical) ફળ છે.
• તાપમાનઃ ૧૫°C થી ૩૫°C શ્રેષ્ઠ.
• વધારે ઠંડી (૦°Cની આસપાસ) અને વધારે ગરમી (૪૦°C+) ફળ માટે હાનિકારક.
• વરસાદઃ ૧૦૦૦ મીમી જેટલો વરસાદ સારો.
જમીન
• જામફળ વિવિધ પ્રકારની જમીનમાં ઉગી શકે છે.
• વાળિયાળી-લોઇમી જમીન (sandy loam) શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે.
• pH : ૬.૫ થી ૭.૫ યોગ્ય.
• પાણી ભરાઈ રહેતી જમીન બિલકુલ ટાળવી.
ઝાડનું વર્ણન:- • જામફળનું ઝાડ નાના થી મધ્યમ કદનું હોય છે.
• પાન ગાઢ લીલા, અંડાકાર અને સુગંધિત હોય છે.
• ફળ ગોળ કે અંડાકાર, લીલા રંગનું હોય છે, અંદર ગુલાબી, સફેદ કે લાલ ગૂદું ધરાવે છે.
• બી નાના, કઠણ અને ખાવામાં મજેદાર હોય છે.
જાતો (Varieties)
ભારતમાં લોકપ્રિય જાતોઃ
• લખનૌ ૪૯ (સર્દા) મીઠું, સુગંધિત, બજારમાં લોકપ્રિય.
• અલાહાબાદ સફેદ જાડું ગૂદું, મીઠું.
• અલાહાબાદ સુરખા અંદરથી લાલ ગૂદું, આકર્ષક.
• ભાવનગર કલેક્શન, ધોળકા જાતો (ગુજરાતમાં)
• આર્કા અમુલ્ય, આર્કા કિરણ, લલિત હાઇબ્રિડ જાતો.
રોપણી
• જામફળનો છોડ સામાન્ય રીતે કલમ કે ગૂટલીથી ઉગાડવામાં આવે છે.
• રોપણીનો સમયઃ જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર (ચોમાસા બાદ) અથવા ફેબ્રુઆરી-માર્ચ.
• અંતરઃ ૬ મી X ૬ મી (લગભગ ૧૧૨ છોડ પ્રતિ હેક્ટર).
• ખાડાઃ ૬૦X૬૦X૬૦ સેમી ખાડામાં સારૂં સડી ગયેલું ખાતર (૧૦-૧૫ કિગ્રા) નાખવું.
સિંચાઈ
• જામફળ સુકાંને સહન કરી શકે છે, પરંતુ નિયમિત સિંચાઈ ઉત્પાદન વધારે આપે છે.
• ૧૫ દિવસના અંતરે સિંચાઈ કરવી.
• ફળ આવવાની સિઝનમાં (સપ્ટેમ્બર-નવેમ્બર, ફેબ્રુઆરી-એપ્રિલ) ખાસ ધ્યાન રાખવું.
ખાતર વ્યવસ્થાઃ એક છોડને દર વર્ષેઃ
• ગાયનું સડેલું ખાતર (FYM): ૨૦-૨૫ કિગ્રા
• યુરિયાઃ ૩૦૦ ગ્રામ
• સુપર ફોસ્ફેટઃ ૨૫૦ ગ્રામ
• મ્યુરેટ ઓફ પોટાશઃ ૨૦૦ ગ્રામ ૨-૩ હપ્તામાં વહેંચીને આપવું.
રોગ અને જીવાત
• માખી (fruit fly) – ફળ સડી જાય છે. (કેચિંગ ટ્રેપ, સફાઈ, કાર્બારિલ દવા).
• વિલ્ટ રોગ – મૂળ સડવાથી ઝાડ સુકાય. (ટ્રાઈકોટોડર્મા, સડેલા છોડ કાઢી નાખવા).
• પાનના દાગ – તાંબાની દવાઓ છાંટવી.
ફળ આવવાની સિઝન
• રોપણી બાદ ૨-૩ વર્ષમાં ફળ આપવાનું શરૂ કરે છે.
• મુખ્ય સિઝનઃ
• ભાદરવી (Aug–Sept)
• અંબાવળી (Feb–Mar)
• યોગ્ય છાંટણી કરવાથી વર્ષમાં ૨-૩ પાક મળી શકે છે.
