ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે વેપાર સોદા અંગે સતત ચર્ચા ચાલી રહી છે. જો કે, આ દરમિયાન, યુએસ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ભારત પર ૨૫ ટકા ટેરિફ લાદવાની જાહેરાત કરી છે. માહિતી અનુસાર, આ ટેરિફ ૭ ઓગસ્ટથી અમલમાં આવશે. જો કે, આ દરમિયાન, ભારત તરફથી પણ મોટા સમાચાર આવ્યા છે. રિપોર્ટ મુજબ, ભારતે અમેરિકાના એફ-૩૫ ફાઇટર એરક્રાફ્ટ ખરીદવાનો ઇનકાર કર્યો છે.
બ્લૂમબર્ગે તેના રિપોર્ટમાં અધિકારીઓને ટાંકીને કહ્યું છે કે અમેરિકન ઉત્પાદનોની ખરીદીને વેગ આપવાનો વિચાર કરવા છતાં, ભારત સરકાર અમેરિકા પાસેથી વધારાના સંરક્ષણ ઉત્પાદનો ખરીદવાની શક્યતા નથી. બ્લૂમબર્ગ દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલા રિપોર્ટ મુજબ, ભારતે અમેરિકાને જાણ કરી છે કે તેને એફ-૩૫ સ્ટીલ્થ ફાઇટર એરક્રાફ્ટ ખરીદવામાં રસ નથી.
ભારતના વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૫માં અમેરિકાની મુલાકાત લીધી હતી અને વ્હાઇટ હાઉસમાં અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પને મળ્યા હતા. આ દરમિયાન ટ્રમ્પે ભારતને એફ-૩૫ ફાઇટર એરક્રાફ્ટ વેચવાની ઓફર કરી હતી. રિપોર્ટ મુજબ, અધિકારીઓએ કહ્યું છે કે ભારત સરકાર સંયુક્ત ડિઝાઇન અને સ્થાનિક સ્તરે સંરક્ષણ સાધનોના ઉત્પાદન પર કેન્દ્રિત ભાગીદારીમાં વધુ રસ ધરાવે છે. ભારતના સંરક્ષણ મંત્રાલયે હજુ સુધી આનો જવાબ આપ્યો નથી.
અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ૧ ઓગસ્ટથી ભારતમાંથી આયાત થતી વસ્તુઓ પર ૨૫ ટકા ડ્યુટીની જાહેરાત કરી હતી. ટ્રમ્પે રશિયાથી આયાત કરવા બદલ દંડાત્મક પગલા તરીકે ભારત પર દંડની પણ જાહેરાત કરી હતી, આ ૨૫ ટકા ડ્યુટીથી અલગ હશે. ટ્રમ્પે કહ્યું છે કે અમેરિકાએ ભારત સાથે પ્રમાણમાં ‘ઓછો વેપાર’ કર્યો છે કારણ કે તેના ટેરિફ ખૂબ ઊંચા છે. ટ્રમ્પે વધુમાં કહ્યું – “ભારત હંમેશા રશિયા પાસેથી તેના લશ્કરી સાધનોનો મોટો હિસ્સો ખરીદે છે, અને ચીન સાથે રશિયાની ઊર્જાનો સૌથી મોટો ખરીદદાર છે, જ્યારે દરેક ઇચ્છે છે કે રશિયા યુક્રેનમાં હત્યા બંધ કરે.” ટેરિફ પર ભારતે શું કહ્યું?
ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ દ્વારા ભારત પર ટેરિફ લાદવામાં આવ્યા પછી, કેન્દ્રીય વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ પ્રધાન પીયૂષ ગોયલે ગુરુવારે સંસદમાં નિવેદન આપ્યું છે. પીયૂષ ગોયલે કહ્યું છે કે ટેરિફની અસરોનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવી રહ્યું છે અને રાષ્ટ્રીય હિતોને સુરક્ષિત કરવા અને આગળ વધારવા માટે તમામ જરૂરી પગલાં લેવામાં આવશે. પીયૂષ ગોયલે સંસદમાં કહ્યું કે મોદી સરકાર ખેડૂતો, કામદારો, ઉદ્યોગસાહસિકો, નિકાસકારો,એમએસએમઇ અને ઉદ્યોગના તમામ હિસ્સેદારોના રક્ષણ અને પ્રોત્સાહનને સૌથી વધુ મહત્વ આપે છે.
ટ્રમ્પે અચાનક જે રીતે ભારત સામે પોતાનો દ્વેષ વ્યક્ત કરવાનો પ્રયાસ શરૂ કર્યો છે, તેનાથી એવી આશંકા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે કે તેઓ આ કારણોસર ગુસ્સે છે. પહેલા તેમણે ભારતમાંથી થતી આયાત પર ૨૫% ટેરિફ લાદ્યો અને પછી ભારતીય અર્થતંત્રને ‘મૃત અર્થતંત્ર’ ગણાવ્યું કારણ કે ભારત રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવાના તેમના ઇનકારના દબાણ સામે ઝૂકવા તૈયાર નહોતું. તે જ સમયે, રશિયન ફાઇટર પણ ભારતને જરૂરી અત્યાધુનિક ફાઇટર પ્લેન માટે એક મહત્વપૂર્ણ વિકલ્પ છે. બાય ધ વે, છેલ્લા કેટલાક મહિનામાં અમેરિકાના એફ-૩૫ સ્ટીલ્થ ફાઇટર પ્લેન સાથે જે સમસ્યાઓ આવી છે, તે જોતાં એવું લાગે છે કે પીએમ મોદીએ ટ્રમ્પના પ્રસ્તાવને નકારીને યોગ્ય પગલું ભર્યું છે. કારણ કે, દુનિયાએ જાયું છે કે બ્રિટિશ રોયલ નેવીનું ફાઇટર જેટ એફ-૩૫ બી ખામીને કારણે કેરળના તિરુવનંતપુરમ આંતરરાષ્ટ્રીય એરપોર્ટ પર ૩૯ દિવસ સુધી અટવાયું હતું. બીજી ઘટના ૩૦ જુલાઈના રોજ કેલિફોર્નિયામાં બની હતી, જ્યાં યુએસ નેવીનું એફ-૩૫ સી સ્ટીલ્થ જેટ ક્રેશ થયું હતું. અગાઉ એવું પણ બહાર આવ્યું છે કે સોફ્ટવેર અને હાર્ડવેર અપડેટ્સમાં વિલંબને કારણે,એફ-૩૫ બનાવતી અમેરિકન કંપની લોકહીડ માર્ટિન યુએસ સેનાને સમયસર ડિલિવરી કરી શકતી નથી. પરિસ્થિતિ એવી સ્થિતિમાં પહોંચી ગઈ છે કે યુએસ સરકારે કંપનીની ચુકવણી પણ બંધ કરવી પડી છે.
આવી સ્થિતિમાં, એવું લાગે છે કે ટ્રમ્પ આ સોદામાં ભારતને સામેલ કરીને મુશ્કેલી ટાળવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા હતા, પરંતુ ભારતે તેમના જાળમાં ન ફસાઈને તેના રાષ્ટ્રીય હિતને પ્રાથમિકતા આપી છે. બાય ધ વે, રિપોર્ટ અનુસાર, ભારત ૨૫% ટેરિફના વિકલ્પો શોધવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે, જેમાં અમેરિકાથી અન્ય વસ્તુઓની આયાત વધારવાનો સમાવેશ થાય છે. બુધવારે ટ્રમ્પ દ્વારા કરવામાં આવેલી જાહેરાતથી ભારત સરકારના અધિકારીઓ આશ્ચર્યચકિત થયા છે, પરંતુ તેમણે કહ્યું છે કે અમેરિકા સાથે આ મુદ્દા પર ચર્ચા ખાનગી છે અને તેમનું નામ જાહેર ન કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. વાસ્તવમાં, સરકાર સૌથી મોટા વેપારી ભાગીદાર પાસેથી ખરીદી વધારીને આ સમસ્યાનો ઉકેલ શોધવા માંગે છે.
આ બાબતથી પરિચિત લોકોના મતે, ભારત જે વસ્તુઓ અમેરિકા પાસેથી તેની ખરીદી વધારવાનું વિચારી રહ્યું છે તેમાં કુદરતી ગેસ, સંદેશાવ્યવહાર સાધનો અને સોનુંનો સમાવેશ થાય છે. તેમના મતે, આમ કરવાથી ત્રણથી ચાર વર્ષમાં અમેરિકા સાથે ભારતનો વેપાર સરપ્લસ ઘટી શકે છે. પરંતુ, કોઈ નવી સંરક્ષણ ખરીદી કરવાની કોઈ યોજના નથી અને કદાચ આ જ વાત ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રને સૌથી વધુ પરેશાન કરી રહી છે
