પ્રથમ સ્વદેશી ડાઇવિંગ સપોર્ટ વેસલ નૌકાદળમાં જોડાયું, ફક્ત થોડા દેશો પાસે જ આ ખાસ શક્તિ છે ભારતીય નૌકાદળની તાકાતમાં વધુ વધારો થયો છે. હકીકતમાં, આજે દેશનું પ્રથમ સ્વદેશી ડાઇવિંગ સપોર્ટ વેસલ નૌકાદળના કાફલામાં જોડાયું છે. વિશાખાપટ્ટનમના નેવલ ડોકયાર્ડ ખાતે કેન્દ્રીય સંરક્ષણ રાજ્યમંત્રી સંજય સેઠની હાજરીમાં આઇએનએસ નિસ્તારને નૌકાદળના કાફલામાં સામેલ કરવામાં આવ્યું હતું આઇએનએસ નિસ્તાર દેશમાં જ ડિઝાઇન અને બનાવવામાં આવ્યું છે. હિન્દુસ્તાન શિપયાર્ડ લિમિટેડે ૮ જુલાઈ ૨૦૨૫ ના રોજ તેને ભારતીય નૌકાદળને સોંપ્યું. આ યુદ્ધ જહાજ ભારતીય શિપિંગ રજિસ્ટરના નિયમો હેઠળ બનાવવામાં આવ્યું છે.
કેન્દ્રીય સંરક્ષણ રાજ્યમંત્રી સંજય સેઠે કહ્યું કે ‘ભારતીય નૌકાદળનો ગૌરવશાળી ઇતિહાસ છે અને આઇએનએસ નિસ્તાર ભારતની તાકાતમાં વધુ વધારો કરશે.’ તેમણે કહ્યું કે ‘ભારત આજે લશ્કરી બાબતોમાં આત્મનિર્ભરતા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે અને હવે આયાતકારમાંથી નિકાસકાર બની રહ્યું છે. ભારતે ૨૩,૬૨૨ કરોડ રૂપિયાના શસ્ત્રોની નિકાસ કરી છે અને હવે ૫૦ હજાર કરોડ રૂપિયાના શસ્ત્રોની નિકાસ કરવાનું લક્ષ્ય છે.’ આ પ્રસંગે, નૌકાદળના વડા એડમિરલ દિનેશ કે ત્રિપાઠીએ કહ્યું કે ‘નવું આઇએનએસ નિસ્તાર નૌકાદળની ડાઇવિંગ ક્ષમતા અને ઊંડા પાણીમાં પણ સંચાલન કરવાની ક્ષમતામાં સુધારો કરશે.’ તેમણે કહ્યું કે ‘જૂના જહાજા ક્યારેય મરતા નથી, તે ફક્ત નવા સ્વરૂપમાં આપણી પાસે પાછા આવે છે.’
સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં આત્મનિર્ભર ભારત તરફ આ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. સરકારના સત્તાવાર નિવેદન અનુસાર, કુલ ૧૨૦ એમએસએમઇ કંપનીઓએ આ યુદ્ધ જહાજ બનાવવા માટે સાથે મળીને કામ કર્યું છે.આઇએનએસ નિસ્તારના ૮૦ ટકા સાધનો સ્વદેશી છે. આ યુદ્ધ જહાજ આધુનિક ટેકનોલોજીથી સજ્જ છે અને તેની મદદથી સમુદ્રમાં ઊંડા જઈ શકાય છે. આ ડાઇવિંગ સપોર્ટ જહાજની મદદથી રાહત અને બચાવ કામગીરી ચલાવવા, સમારકામ કાર્ય વગેરેમાં ઘણી મદદ મળશે. હાલમાં વિશ્વના ફક્ત થોડા દેશો પાસે જ આઇએનએસ નિસ્તાર જેવી શક્તિ છે.
નિસ્તાર નામ સંસ્કૃત ભાષા પરથી ઉતરી આવ્યું છે, જેનો અર્થ સ્વતંત્રતા અથવા બચાવ થાય છે.આઇએનએસ નિસ્તારની વિશેષતા વિશે વાત કરીએ તો, તે ૧૧૮ મીટર લાંબુ અને ૧૦ હજાર ટનનું જહાજ છે, જે એવા સાધનોથી સજ્જ છે જે સમુદ્રમાં ઊંડા જવા માટે મદદ કરે છે. તેની મદદથી, વ્યક્તિ ૩૦૦ મીટર સુધી સમુદ્રમાં જઈ શકે છે. આ જહાજ ડીએસઆરવી માટે મધર શિપ તરીકે કામ કરે છે. જો સબમરીનમાં કટોકટી હોય, તો સૈનિકોને સમારકામ અથવા બચાવ કાર્ય માટે એક હજાર મીટરની ઊંડાઈ સુધી નીચે ઉતારી શકાય છે. ભારતીય નૌકાદળને સૌપ્રથમ ૧૯૬૯ માં સોવિયેત યુનિયન પાસેથી પ્રથમ ડાઇવિંગ સપોર્ટ જહાજ મળ્યું હતું. લગભગ બે દાયકાની સેવા પછી તેને નિવૃત્ત કરવામાં આવ્યું હતું. હવે આઇએનએસ નિસ્તાર સ્વદેશી છે અને ભારતમાં જ ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું છે.
