પાકિસ્તાન અને ચીન અવકાશ ક્ષેત્રમાં મોટી યોજનાઓ બનાવી રહ્યા છે. ચીને તાજેતરમાં કહ્યું છે કે તે ૨૦૨૬ માં પાકિસ્તાનના પ્રથમ અવકાશયાત્રીને અવકાશમાં મોકલશે. માર્ગ દ્વારા, પાકિસ્તાન એવો દેશ બની ગયો છે જે દરેક બાબતમાં ચીન તરફ હાથ ફેલાવે છે. હવે આખું પાકિસ્તાન આ સમાચારથી ખુશ છે કે ચીન પાકિસ્તાની અવકાશયાત્રીઓને અવકાશમાં મોકલશે. જા બધું બરાબર રહ્યું, તો ચીનની મદદથી પાકિસ્તાન એવા દેશોની યાદીમાં સામેલ થશે જેમના નાગરિકોએ અવકાશમાં મુસાફરી કરી છે.
આપણે પછીથી ચીન અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના અવકાશ સહયોગ પર નજર નાખીશું, પરંતુ તેમાંથી, આપણે જાણવું જાઈએ કે પાકિસ્તાન હાલમાં સંપૂર્ણપણે ચીન પર નિર્ભર છે. તાજેતરના વર્ષોમાં, ત્રણ ઉપગ્રહો લોન્ચ કરવામાં આવ્યા છે જેમાં ચીને પાકિસ્તાનને મદદ કરી છે. હવે ૨૦૨૬ માં પ્રથમ અવકાશયાત્રી મોકલવાની યોજનામાં, પાકિસ્તાન પણ ચીન પર નિર્ભર છે. બંને દેશોની યોજના વિશે વાત કરીએ તો, આ કરીને, ચીન કહેવા માંગે છે કે તે પાકિસ્તાનને કેટલી મોટી મદદ કરી રહ્યું છે, જ્યારે પાકિસ્તાનની યોજના એવી હશે કે તે આનાથી તેના લોકોને ખુશ કરી શકશે.
માર્ગ દ્વારા, છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, ચીન અને પાકિસ્તાન વચ્ચે અવકાશ ક્ષેત્રે સહયોગ વધ્યો છે. ચીનની અવકાશ એજન્સી (ચાઇના નેશનલ સ્પેસ એડમિનિસ્ટ્રેશન) અને પાકિસ્તાનની અવકાશ એજન્સી એસયુપીએઆરસીઓ (અવકાશ અને ઉચ્ચ વાતાવરણ સંશોધન કમિશન) વચ્ચે ભાગીદારી વધુ મજબૂત બની છે. તાજેતરમાં, પાકિસ્તાને ચીનથી એક નવો રિમોટ સેન્ટીંગ ઉપગ્રહ લોન્ચ કર્યો છે જેથી તે આબોહવા પરિવર્તન સંબંધિત જાખમોનું નિરીક્ષણ અને પ્રતિસાદ આપવાની ક્ષમતામાં વધારો કરી શકે.પાકિસ્તાને ૧૯૬૧ માં એસયુપીએઆરસીઓ ની સ્થાપના કરી. ૧૯૬૨ માં પહેલું રોકેટ ‘રહબર-૧’ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું, જે તે સમયે એક મોટી સિદ્ધિ હતી. આ પછી, પાકિસ્તાનની ગતિ ધીમી પડી ગઈ અને ૧૯૯૦ માં પહેલો ઉપગ્રહ ‘બદર-૧’ લોન્ચ કરવામાં આવ્યો. ૧૯૯૦ પછી, એવું લાગતું હતું કે પાકિસ્તાન ફરીથી અવકાશના ક્ષેત્રમાં આગળ વધવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે પરંતુ એવું બન્યું નહીં. આ પછી, ચીને ૨૦૧૮ માં પાકિસ્તાન માટે પીઆરએસએસ-૧’ નામનો રિમોટ સેન્ટીંગ ઉપગ્રહ લોન્ચ કર્યો અને વાત અવકાશમાં અવકાશયાત્રીઓ મોકલવા સુધી પહોંચી ગઈ.
ચીનનો માનવસહિત અવકાશ કાર્યક્રમ (શેનઝોઉ મિશન) વિશ્વના અગ્રણી અવકાશ કાર્યક્રમોમાં ગણાય છે. આ મિશન હેઠળ, ચીને પોતાનું કાયમી અવકાશ મથક ‘તિયાંગોંગ’ સ્થાપિત કર્યું છે. ચીન એક એવો દેશ છે જેની પાસે પોતાનું અવકાશ મથક છે. હવે પાકિસ્તાન પણ ચીનને અનુસરવા માંગે છે અને તેના લોકોને બતાવવા માંગે છે કે તેના નાગરિકો પણ અવકાશમાં જઈ શકે છે. સત્ય ગમે તે હોય, આ પાકિસ્તાનીઓને ખુશ કરવા માટે પૂરતું છે.
ખરેખર, પાકિસ્તાન પાસે અહીં ગુમાવવા માટે કંઈ નથી. તેને જે કંઈ મળશે તે બોનસ હશે. આ મિશન પાકિસ્તાન માટે પણ ખાસ રહેશે કારણ કે તે પાકિસ્તાનને તેના અવકાશ કાર્યક્રમને ઝડપી બનાવવાની તક આપશે. જાકે, પડકારો પણ ઓછા નથી. પાકિસ્તાનનો સ્થાનિક અવકાશ કાર્યક્રમ હજુ પણ તકનીકી રીતે ખૂબ નબળો છે. વિદેશી સહયોગ પર વધુ પડતી નિર્ભરતા તેના આત્મનિર્ભરતાને અસર કરી શકે છે.
