ગયા વર્ષે મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભા ચૂંટણીમાં મહાયુતિ ગઠબંધને જંગી જીત મળી ત્યારે તેની પાછળ મુખ્યમંત્રીની લડકી બહેન યોજનાને એક મોટું કારણ માનવામાં આવતું હતું. આ યોજના ચૂંટણી પહેલા શરૂ કરવામાં આવી હતી અને મહિલાઓ માટે દર મહિને ૧૫૦૦ રૂપિયાની નાણાકીય સહાયની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. હવે, મહારાષ્ટ્ર સરકારના મંત્રી અને દ્ગઝ્રઁ નેતા છગન ભુજબળે આ યોજના અંગે એક મોટું નિવેદન આપ્યું છે.
તેમણે જણાવ્યું હતું કે લાડકી બહેન યોજનાથી સરકારને વાર્ષિક ૩૫,૦૦૦ કરોડ રૂપિયાનો વધારાનો ખર્ચ થઈ રહ્યો છે. આ યોજના ઘણા પ્રોજેક્ટ્સને અસર કરી રહી છે. વરસાદ અને પૂર ખેડૂતોને મુશ્કેલીમાં મૂકી રહ્યા છે. અમે તેમને ઘઉં, ચોખા અને કેટલાક પૈસા પૂરા પાડી રહ્યા છીએ.
રાજ્યના ખાદ્ય અને નાગરિક પુરવઠા મંત્રી ભુજબળે જણાવ્યું હતું કે રાજ્ય સરકારના તમામ વિભાગો ભંડોળની અછતનો સામનો કરી રહ્યા છે. ભુજબળને તેમના વિભાગની આનંદાચ્છા સિદ્ધ યોજના બંધ થઈ શકે છે તેવા અહેવાલો પર ટિપ્પણી કરવા માટે પૂછવામાં આવતાં તેમણે આ ટિપ્પણી કરી.
તેમણે કહ્યું, “મારું માનવું છે કે આનંદચા સિદ્ધ મુખ્યમંત્રીની માઝી લડકી બહેન યોજનાથી પ્રભાવિત થઈ રહી છે. આ યોજનાનો ખર્ચ આશરે ૪૦,૦૦૦ થી ૪૫,૦૦૦ કરોડ રૂપિયા છે, અને જા તમે તેના માટે ભંડોળ ફાળવો છો, તો તેની અસર ચોક્કસપણે અન્ય ક્ષેત્રો પર પણ પડશે. વધુમાં, પૂરગ્રસ્ત વિસ્તારોને વળતર આપવા માટે પણ નાણાંની જરૂર છે. તેથી, આ વર્ષે કેટલાક કામ હાથ ધરી શકાતા નથી.”
ભુજબળે કહ્યું કે તેઓ આ યોજનાના ભવિષ્ય વિશે કોઈ ટિપ્પણી કરી શકતા નથી. પરંતુ એક વાત ચોક્કસ છેઃ બધા વિભાગો ભંડોળની અછતનો સામનો કરી રહ્યા છે. જાહેર બાંધકામ વિભાગ અને અન્ય વિભાગો પાસે ૮૪,૦૦૦ કરોડ રૂપિયાના બાકી લેણા છે. અમે કેબિનેટમાં આ અંગે ચર્ચા કરી હતીઃ કોન્ટ્રાક્ટરો કામ કરી રહ્યા નથી અને તેઓ ઇચ્છે છે કે અમે બાકી રકમ ચૂકવીએ. મુશ્કેલીઓ છે. જા આપણે આ રીતે (લાડકી બહેન યોજના માટે) ભંડોળનું વિતરણ કરતા રહીશું, તો નાણાકીય સમસ્યાઓ ઊભી થશે.”
આનંદચા સિદ્ધ યોજના ૨૦૨૨ માં દિવાળી દરમિયાન શરૂ કરવામાં આવી હતી. આ અંતર્ગત, કેસરી રેશન કાર્ડ ધરાવતા પરિવારોને ૧૦૦ ના સબસિડી દરે ચાર ખાદ્ય ચીજા પૂરી પાડવામાં આવી હતી. ૨૦૨૩ અને ૨૦૨૪ માં તહેવારો દરમિયાન આવી જ કીટનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું હતું. દરેક વખતે, આ પ્રોજેક્ટનો ખર્ચ ?૫૦૦ કરોડ હતો, અને લાભાર્થીઓની સરેરાશ સંખ્યા આશરે ૧૬ મિલિયન હતી. વધુમાં, તેમના વિભાગ હેઠળની બીજી યોજના, શિવ ભોજન થાળી, પણ બંધ થવાના આરે છે.
તેમણે કહ્યું, “સામાન્ય રીતે, ૨૦૦,૦૦૦ લોકોને ભોજન આપવા માટે અમને વાર્ષિક ૧૪૦ કરોડની જરૂર પડે છે, પરંતુ અમને ફક્ત ?૭૦ કરોડ મળ્યા છે. મને નથી લાગતું કે પરિસ્થિતિ સુધરશે.” શિવ ભોજન યોજના હેઠળ, લાભાર્થીઓને ?૧૦ માં સબસિડીવાળું ભોજન આપવામાં આવે છે. તેમાં ૨ રોટલી, એક વાટકી શાકભાજી, એક વાટકી દાળ અને એક વાટકી ભાતનો સમાવેશ થાય છે. શિવ ભોજનની થાળીની કિંમત શહેરી વિસ્તારોમાં ?૫૦ અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ?૩૫ છે. આ તફાવત સરકારી સબસિડી દ્વારા આવરી લેવામાં આવે છે.ચૂંટણી પહેલા, મહાયુતિ પાર્ટીએ વચન આપ્યું હતું કે જા તે સત્તામાં પાછી આવે તો માસિક ભથ્થું ૧,૫૦૦ થી વધારીને ૨,૧૦૦ કરવામાં આવશે, પરંતુ આ વચન હજુ સુધી પૂર્ણ થયું નથી. એકનાથ શિંદેએ મુખ્યમંત્રી હતા ત્યારે આ યોજના શરૂ કરી હતી.
