માલદીવના રાષ્ટ્રપતિ મોહમ્મદ મોઈઝુ, જે ગયા વર્ષે ‘ઇન્ડિયા આઉટ’ ના નારા પર સત્તામાં આવ્યા હતા, તેમને લાગે છે કે તેમને માત્ર એક વર્ષમાં ‘સત્યનું જ્ઞાન’ થઈ ગયું છે. તેઓ સમજી ગયા છે કે માલદીવ ભારતને નફરત કરીને હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં આગળ વધી શકે નહીં. દેશની કથળતી અર્થવ્યવસ્થા અને વધતા વિદેશી દેવાથી પરેશાન મોઇજ્જુ હવે ઘણી અપેક્ષાઓ સાથે ભારતની ૫ દિવસની મુલાકાતે આવ્યા છે. મુલાકાતના બીજા દિવસે જ્યારે તેઓ પીએમ મોદીને મળ્યા ત્યારે તેમણે ભારતની ભરપૂર પ્રશંસા કરી હતી.
ગયા વર્ષે નવેમ્બરમાં મોઇઝુ રાષ્ટ્રપતિ બન્યા ત્યારથી માલદીવ સતત કથળતી અર્થવ્યવસ્થાનો સામનો કરી રહ્યું છે. આ સાથે તેનું વિદેશી દેવું પણ સતત વધી રહ્યું છે. આનું કારણ તેમનો ભારતનો વિરોધ હતો, જેણે તેમના દેશને ડૂબવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. હવે મોઇજ્જુ ભારત સાથે સંબંધો સુધારવાની ઈચ્છા સાથે ભારત પહોંચ્યા છે.
મુલાકાતના બીજા દિવસે તેઓ પીએમ મોદીને મળ્યા અને અનેક મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરી. આ દરમિયાન પીએમ મોદીએ મોઇજ્જુની સાથે ભારતની મદદથી પુનઃનિર્મિત માલદીવના હનીમાધુ ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટનું વર્ચ્યુઅલ રીતે ઉદ્‌ઘાટન પણ કર્યું હતું. આ સાથે માલદીવમાં ભારતનું રુપે કાર્ડ પણ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું, જેનો ભારતીય પ્રવાસીઓને ફાયદો થશે. એટલું જ નહીં, પીએમ મોદીએ ભારતની મદદથી મોઇજ્જુને ૭૦૦ સામાજિક આવાસ એકમો પણ સોંપ્યા.
બંને રાજ્યોના વડાઓએ પરસ્પર વેપાર સંબંધોને વધારવા માટે માલદીવમાં અદ્દુ અને ભારતમાં બેંગલુરુમાં વાણિજ્ય દૂતાવાસ ખોલવાની પણ ચર્ચા કરી હતી. બેઠકમાં પીએમ મોદીએ મોઇઝુને ખાતરી આપી હતી કે માલદીવ સરકારને જરૂરી બજેટરી રાહત આપવા માટે ભારત બીજા વર્ષ માટે ૫૦ મિલિયનનું ટ્રેઝરી બિલ રજૂ કરશે. બંને નેતાઓ ભારત અને માલદીવ વચ્ચે મુક્ત વેપાર કરાર પર વાટાઘાટો શરૂ કરવા પણ સંમત થયા હતા.
ભારત વિરૂદ્ધ ‘ઇન્ડિયા આઉટ’ ઝુંબેશ ચલાવવા છતાં, મોઈઝુ કટોકટીમાં ભારતની મદદ મેળવવાથી ખુશ દેખાતા હતા. તેમણે સંકટ સમયે માલદીવને આર્થિક મદદ કરવા બદલ પીએમ મોદીનો આભાર માન્યો હતો. આ સાથે એ વાતનો પણ સ્વીકાર કરવામાં આવ્યો કે ભારત એક મુખ્ય ભાગીદાર છે, જે હંમેશા જરૂરિયાતના સમયે ટાપુ રાષ્ટ્ર (માલદીવ)ની સાથે ઉભો રહ્યો છે.
પીએમ મોદીને મળ્યા બાદ મોઇજ્જુએ આશા વ્યક્ત કરી કે માલદીવનું પ્રવાસન ક્ષેત્ર પાછું પાટા પર આવી જશે. મોઇજ્જુએ કહ્યું, ‘ભારતીય પ્રવાસીઓ માલદીવ માટે આવકનો મોટો સ્રોત છે. હું માલદીવમાં વધુ ભારતીય પ્રવાસીઓને આવકારવાની આશા રાખું છું. આ દરમિયાન મોઇજ્જુએ પીએમ મોદીને માલદીવ આવવાનું આમંત્રણ પણ આપ્યું હતું, જેનો તેમણે સ્વીકાર કર્યો હતો. આ મીટિંગમાં પીએમ મોદી તેમની સાથે પરિવારના વડા જેવો વ્યવહાર કરતા જોવા મળ્યા હતા. તેણે મોઇઝુને પડોશી દેશો પ્રત્યેની ભારતની ‘નેબરહુડ ફર્સ્ટ’ નીતિ અને એસએજીએઆર(પ્રદેશમાં બધા માટે સુરક્ષા અને વૃદ્ધિ) વિશે જણાવ્યું. બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધોને વધુ ગાઢ બનાવવા અંગે પણ ચર્ચા થઈ હતી.
પીએમ મોદીએ કહ્યું, ‘ભારત અને માલદીવ વચ્ચેના સંબંધો સદીઓ જૂના છે. ભારત માલદીવનો સૌથી નજીકનો પાડોશી અને ગાઢ મિત્ર છે. માલદીવ આપણી પડોશી નીતિ અને સાગર વિઝનમાં મહત્વનું સ્થાન ધરાવે છે. ભારતે હંમેશા માલદીવ માટે કોઈપણ સંકટના સમયે પ્રથમ પ્રતિસાદકર્તાની ભૂમિકા ભજવી છે.
પીએમ મોદીએ મોઇજ્જુને કહ્યું કે અમે હંમેશા માલદીવના લોકોની પ્રાથમિકતાઓને ધ્યાનમાં રાખીને કામ કર્યું છે. તેમણે આર્થિક મંદીમાંથી બહાર આવવા માટે માલદીવને નોંધપાત્ર આર્થિક સહાય આપવાના ભારતના નિર્ણયની પણ જાહેરાત કરી હતી. વડા પ્રધાને કહ્યું, ‘આ વર્ષે એસબીઆઇએ માલદીવની ટ્રેઝરી બેન્ચને ૧૦૦ મિલિયન ડાલરથી વધુનું વળતર આપ્યું છે. આ સાથે માલદીવની જરૂરિયાત મુજબ ૪૦૦ મિલિયન ડોલર અને ૩૦૦૦ કરોડ રૂપિયાના કરન્સી સ્વેપ એગ્રીમેન્ટ પર પણ હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા.
મુઈઝુએ ‘ઇન્ડિયા આઉટ’ અભિયાનમાં પ્રમુખપદ જીત્યા બાદથી ભારત અને માલદીવ વચ્ચેના સંબંધો બગડ્યા હતા. રાષ્ટ્રપતિ બનતાની સાથે જ મોઇજ્જુએ ટાપુ રાષ્ટ્રમાંથી રાહત કાર્ય માટે ત્યાં મોકલવામાં આવેલા ૭૨ ભારતીય સૈનિકોને હાંકી કાઢવાની માંગ કરવાનું શરૂ કર્યું. આ સૈન્ય કર્મચારીઓ માનવતાવાદી સહાય માટે તૈનાત ત્રણ વિમાનોના સંચાલન અને જાળવણી માટે ત્યાં હાજર હતા.
આ પછી, પીએમ મોદીએ માસ્ટર સ્ટ્રોકમાં, લક્ષદ્વીપની મુલાકાત લીધી અને ટીવટર પર સુંદર બીચની તસવીરો અપલોડ કરી અને ભારતીયોને ત્યાંની મુલાકાત લેવાની અપીલ કરી. તેણે આ અપીલમાં માલદીવનું કોઈ નામ લીધું ન હતું. આમ છતાં માલદીવના બાયકોટનો એવો ટ્રેન્ડ શરૂ થયો, જેણે પ્રવાસન પર જીવી રહેલા માલદીવની કરોડરજ્જુને હચમચાવી દીધી.
મોઇજ્જુને આશા હતી કે ચીની પ્રવાસીઓ માલદીવ પહોંચીને આની ભરપાઈ કરશે પરંતુ એવું કંઈ થયું નહીં અને ન તો ચીન તરફથી કોઈ આર્થિક મદદ મળી. આ પછી, મોઇજ્જુ ફરીથી હોશમાં આવ્યો અને ડેમેજ કંટ્રોલ શરૂ કર્યો.
માલદીવના રાષ્ટ્રપતિ મુઈઝૂ ભારતમાં ૫ દિવસ રોકાશે. મુઈઝુની સાથે માલદીવની ફર્સ્ટ લેડી અને તેની પત્ની સાજીદા મોહમ્મદ પણ ભારત આવ્યા છે. તમને જણાવી દઈએ કે આ એ જ મુઈજ્જુ છે, જેમણે માલદીવમાં સત્તામાં આવતાની સાથે જ ભારત વિરુદ્ધ વિદ્રોહની ચેતવણી ઉચ્ચારી હતી. પરંતુ હવે રાષ્ટ્રપતિ મોહમ્મદ મુઈઝુનું વલણ ઠંડુ પડી ગયું છે.