પીએમ મોદીના નેતૃત્વમાં ભારત-જર્મની મિત્રતા સતત નવી ઊંચાઈઓ હાંસલ કરી રહી છે. આનો પુરાવો પણ જર્મન ચાન્સેલરની તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન ભારતની સતત ત્રીજી મુલાકાત છે. ઓલાફ સ્કોલ્ઝ આ દિવસોમાં નવી દિલ્હીની મુલાકાતે છે. વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ શુક્રવારે કહ્યું હતું કે જ્યારે વિશ્વ તણાવ, સંઘર્ષ અને અનિશ્ચિતતાનો સામનો કરી રહ્યું છે ત્યારે ભારત અને જર્મની વચ્ચેની વ્યૂહાત્મક ભાગીદારી એક મજબૂત સમર્થન તરીકે ઉભરી આવી છે. જર્મન ચાન્સેલર ઓલાફ સ્કોલ્ઝ સાથે સાતમી આંતર-સરકારી પરામર્શ બેઠકમાં ભાગ લેતા પી મોદીએ કહ્યું કે ભારત-જર્મની સંબંધો વિનિમયનો સંબંધ નથી પરંતુ બે સક્ષમ અને મજબૂત લોકશાહીની પરિવર્તનકારી ભાગીદારી છે.
પીએમ મોદીએ કહ્યું, “દુનિયા તણાવ, સંઘર્ષ અને અનિશ્ચિતતાના સમયગાળામાંથી પસાર થઈ રહી છે. ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં કાયદાના શાસન અને નેવિગેશનની સ્વતંત્રતા અંગે ગંભીર ચિંતાઓ છે. આ સમયમાં ભારત અને જર્મની વચ્ચેની વ્યૂહાત્મક ભાગીદારી મજબૂત ટેકા તરીકે ઉભરી આવી છે.” વડાપ્રધાને કહ્યું કે સ્કોલ્ઝની ભારતની આ ત્રીજી મુલાકાત છે. જે ભારત અને જર્મની વચ્ચેની મિત્રતાના ‘ટ્રિપલ સેલિબ્રેશન’ને ચિÂહ્નત કરે છે. તેમણે કહ્યું, “૨૦૨૨ માં બર્લિનમાં છેલ્લી આઇજીસીમાં, અમે અમારા દ્વિપક્ષીય સહયોગ માટે મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયો લીધા હતા. બે વર્ષમાં અમારા વ્યૂહાત્મક સંબંધોના વિવિધ ક્ષેત્રોમાં પ્રોત્સાહક પ્રગતિ થઈ છે.
ભારત અને જર્મની વચ્ચેની મિત્રતા માત્ર સંરક્ષણ પુરતી મર્યાદિત નથી, બલ્કે બંને દેશોએ ટેક્નોલોજીથી લઈને ઉર્જા સુધીના ક્ષેત્રોમાં મહત્વપૂર્ણ ભાગીદારી વિકસાવી છે. સંરક્ષણ, ટેકનોલોજી, ઉર્જા, હરિયાળી અને ટકાઉ વિકાસ જેવા ક્ષેત્રોમાં આ વધતા સહકારથી પરસ્પર વિશ્વાસમાં વધારો થયો છે. વડાપ્રધાન મોદીએ પણ જર્મની દ્વારા જાહેર કરાયેલ ‘ભારત પર ફોકસ’ વ્યૂહરચનાનું સ્વાગત કર્યું હતું. “મને આનંદ છે કે અમે અમારી ભાગીદારીને વિસ્તૃત કરવા અને ‘સમગ્ર સરકાર’થી સમગ્ર રાષ્ટ્રના અભિગમ તરફ આગળ વધીએ છીએ,આઇજીસીએ દ્વિવાર્ષિક કવાયત છે અને હતી છેલ્લે મે ૨૦૨૨ માં બર્લિનમાં આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.
વડાપ્રધાન મોદી અને જર્મન ચાન્સેલર ઓલાફ સ્કોલ્ઝ વચ્ચેની બેઠકમાં જર્મન-ભારતીય ગ્રીન એન્ડ સસ્ટેનેબલ ડેવલપમેન્ટ પાર્ટનરશિપ પર સહમતિ સધાઈ હતી.આઇજીસીની શરૂઆત ૨૦૧૧માં કરવામાં આવી હતી. તે સહકારની વ્યાપક સમીક્ષા કરે છે અને વિવિધ ક્ષેત્રોમાં બંને દેશો વચ્ચે જાડાણના નવા ક્ષેત્રોને ઓળખે છે.
જર્મન ચાન્સેલર ઓલાફ સ્કોલ્ઝ ભારતની ૩ દિવસની મુલાકાતે છે, તેઓ ૭મી આઈજીસી (ઈન્ટર ગવર્નમેન્ટલ કન્સલ્ટેશન) માટે ગુરુવારે મોડી સાંજે દિલ્હી પહોંચ્યા હતા. છેલ્લા બે વર્ષમાં આ તેમની ત્રીજી ભારત મુલાકાત છે. ગયા વર્ષે તેઓ બે વખત ભારત આવ્યા હતા, ફેબ્રુઆરી ૨૦૨૩માં તેઓ ભારતની દ્વિપક્ષીય મુલાકાતે હતા અને સપ્ટેમ્બરમાં તેમણે ભારતની અધ્યક્ષતામાં યોજાયેલી જી૨૦ કોન્ફરન્સમાં ભાગ લીધો હતો. ભારત અને જર્મની વચ્ચેના રાજદ્વારી સંબંધો લગભગ ૭ દાયકા જૂના છે. બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી જર્મની સાથે રાજદ્વારી સંબંધો સ્થાપિત કરનાર ભારત પ્રથમ દેશોમાંનો એક હતો. બંને દેશો વચ્ચે વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીની શરૂઆત મે ૨૦૦૦માં થઈ હતી, જે ૨૦૧૧માં ‘ઈન્ટર-ગવર્નમેન્ટલ કન્સલ્ટેશન્સ’ની શરૂઆતથી મજબૂત બની હતી. ભારત એવા કેટલાક દેશોમાંનો એક છે જેની સાથે જર્મનીએ સંવાદ યંત્રણા સ્થાપી છે.
વેપાર સંબંધોની વાત કરીએ તો, જર્મની ૨૦૨૨-૨૩માં ભારતનું ૧૨મું વેપારી ભાગીદાર હતું. આ સમયગાળા દરમિયાન જર્મનીના કુલ વિદેશી વેપારમાં ભારતનો હિસ્સો એક ટકા હતો. જ્યારે ભારતના કુલ વિદેશી વેપારમાં જર્મનીનું યોગદાન ૨.૨૪ ટકા છે. કોરોના મહામારી પહેલા બંને દેશો વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વેપાર રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચી ગયો હતો. ૨૦૧૮-૧૯માં ભારત અને જર્મની વચ્ચે ૨૪ અબજ ડોલરનો રેકોર્ડ વેપાર થયો હતો. કોરોના મહામારી દરમિયાન પણ બંને દેશો વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વેપાર વધતો રહ્યો, જે ૨૦૨૨-૨૩માં વધીને ઇં૨૬૦૦ કરોડ થઈ ગયો. જર્મનીની અર્થવ્યવસ્થા હાલમાં મંદીની ઝપેટમાં છે. તેને દૂર કરવા માટે તેને ભારત જેવા ઝડપથી વિકસતા અર્થતંત્રના સમર્થનની જરૂર છે. ભારત એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં જર્મની માટે એક મુખ્ય ભાગીદાર તરીકે ઉભરી આવ્યું છે, જે માત્ર આર્થિક વિકાસ માટે જ નહીં પરંતુ પ્રાદેશિક સુરક્ષા માટે પણ મદદરૂપ સાબિત થશે. હાલમાં ચીન જર્મનીનો સૌથી મોટો વેપારી ભાગીદાર છે, પરંતુ યુરોપિયન યુનિયન અને ચીન વચ્ચે ચાલી રહેલા વેપાર વિવાદથી જર્મની ચિંતિત છે. વર્ષ ૨૦૨૨માં ભારતમાં જર્મનીનું સીધું રોકાણ રૂ. ૨૬૦૦ કરોડનું થશે, જે ચીનમાં જર્મનીના રોકાણની સરખામણીમાં માત્ર ૨૦ ટકા છે. જર્મનીને આશા છે કે આ દાયકાના અંત સુધીમાં તે ઓછામાં ઓછા ૪૦ ટકા સુધી પહોંચી શકે છે. કારણ કે ચીન પર વધુ પડતી નિર્ભરતા ફરીથી ૨૦૨૨ની જેમ જર્મનીને મોટો ફટકો આપી શકે છે, જ્યારે ગેસ માટે રશિયા પર તેની નિર્ભરતાને કારણે યુક્રેન યુદ્ધને કારણે નુકસાન થયું હતું.
