ભારતીય રિઝર્વ બેંક (આરબીઆઇએ) નાણાકીય વર્ષ ૨૨ માટે તેનો વાર્ષિક અહેવાલ રજૂ કર્યો. જેમાં દેશમાં વધતી મોંઘવારીથી લઈને રોકાણની પદ્ધતિઓનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. આ સાથે, રિપોર્ટમાં ખુલાસો થયો છે કે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૧ ની સરખામણીએ નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૨ માં બેંકિંગ છેતરપિંડીના કેસોમાં વધારો થયો છે, જો કે ગયા વર્ષે આ કેસોમાં સામેલ રકમ ઓછી હતી. એટલે કે છેતરપિંડીના મામલા વધ્યા બાદ લોકોના નુકસાનમાં ઘટાડો થયો છે.
આરબીઆઈના રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ગુનાની દુનિયામાં બેંકો સાથે છેતરપિંડી કરવાના મામલા ઓછા થવાનું નામ નથી લઈ રહ્યા. નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૨માં પણ બેંકિંગ છેતરપિંડીના મામલાઓમાં ઝડપથી વધારો થયો છે. રિપોર્ટ અનુસાર, બેંકિંગ છેતરપિંડી જેમાં લોન લેવાથી લઈને ઓનલાઈન ટ્રાન્ઝેક્શન સુધીના કેસ સામેલ છે. ગયા નાણાકીય વર્ષમાં તેમની સંખ્યામાં વધારો નોંધાયો છે, પરંતુ તેમાં સામેલ રકમ પાછલા વર્ષ કરતાં ઓછી હતી. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ૨૨માં બેંકોએ રૂ. ૬૦,૪૧૪ કરોડની છેતરપિંડીના ૯,૧૦૩ કેસ નોંધ્યા હતા.
તેની સરખામણીમાં, જો આપણે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૧ ના આંકડાઓ પર નજર કરીએ, તો ભલે છેતરપિંડીના કેસોની સંખ્યા ૭,૩૫૯ હતી, પરંતુ છેતરપિંડીની રકમ ૧.૩૮ લાખ કરોડ રૂપિયા હતી. એટલે કે, નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૨ માં છેતરાયેલી રકમ નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૧ ની તુલનામાં અડધા કરતાં ઓછી છે. આરબીઆઈના અહેવાલમાં શેર કરાયેલ ડેટા દર્શાવે છે કે ખાનગી ક્ષેત્રની બેંકોએ નાણાકીય વર્ષ ૨૨ માં સૌથી વધુ છેતરપિંડીના કેસ નોંધ્યા હતા. અહેવાલ દર્શાવે છે કે છેલ્લા ત્રણ વર્ષથી વ્યવહારોની સંખ્યામાં ખાનગી ક્ષેત્રની બેંકોનો હિસ્સો દર વર્ષે વધી રહ્યો છે. તેમ છતાં, કાર્ડ અને ઇન્ટરનેટ બેંકિંગ છેતરપિંડીનો હિસ્સો કુલ કેસોની સંખ્યામાં વધારો નોંધાયો છે.
તેના વાર્ષિક અહેવાલમાં, રિઝર્વ બેંકે કહ્યું છે કે જથ્થાબંધ કિંમતો પર આધારિત ફુગાવાના ઊંચા સ્તરથી આવનારા સમયમાં છૂટક ફુગાવા પર દબાણ વધશે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે કાચા માલના વધતા ભાવ, પરિવહન ખર્ચમાં વધારો, સપ્લાય ચેઇનમાં વિક્ષેપ દેશમાં ફુગાવાની અસરમાં વધારો કરી રહ્યા છે. આરબીઆઈએ કહ્યું છે કે ઉત્પાદિત ઉત્પાદનોના ભાવમાં સતત વધારાની વચ્ચે જથ્થાબંધ અને છૂટક ફુગાવા વચ્ચેના વિસ્તરણને કારણે ઉત્પાદન ખર્ચના દબાણને કારણે કેટલાક સમય માટે છૂટક ફુગાવા પર પડવાનું જોખમ રહેલું છે. રિપોર્ટમાં રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે ચાલી રહેલા યુદ્ધને પણ આ સમસ્યા વધવાનું કારણ જણાવવામાં આવ્યું છે. નોંધપાત્ર રીતે, દેશમાં જથ્થાબંધ મોંઘવારી દર એપ્રિલમાં ૧૫.૦૮ ટકાના ઉચ્ચ સ્તરે છે, જ્યારે છૂટક ફુગાવાનો દર ૭.૭૯ ટકાના આઠ વર્ષના ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચી ગયો છે.
ભારત સહિત મોટાભાગના દેશોમાં સોનાને રોકાણનો શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ માનવામાં આવે છે. આરબીઆઈના રિપોર્ટમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે, શેરબજોરમાં થયેલા નુકસાનની ભરપાઈ કરવા માટે સોનાએ પણ સારું પ્રદર્શન કર્યું છે અને નિષ્ણાતોના મતે સોનામાં રોકાણ પહેલા કરતા વધુ સુરક્ષિત બની રહ્યું છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આરબીઆઈએ તાજેતરના ભૂતકાળમાં સોનામાં તેની ખરીદી વધારી છે. નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૨ માં, કેન્દ્રીય બેંકે તેના સોનાના ભંડારમાં ૬૫.૧૧ ટન સોનું ઉમેર્યું, જે કોઈપણ નાણાકીય વર્ષમાં સૌથી વધુ ખરીદી છે.
દેશના બજોરોમાં ૨૦૦૦ રૂપિયાની નોટો ગાયબ થઈ રહી છે. ભારતીય ચલણમાં સૌથી મોટી નોટનું સર્ક્યુલેશન સતત ઘટી રહ્યું છે. બીજો શબ્દોમાં કહીએ તો બજોરમાંથી ૨૦૦૦ની નોટ ગાયબ થઈ રહી છે. વાર્ષિક રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ચલણમાં રહેલી કુલ નોટોમાંથી માત્ર ૧.૬ ટકા જ ૨૦૦૦ રૂપિયાની નોટ છે. અગાઉ, નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૦-૨૧માં, ચલણમાં રહેલી નોટોની સંખ્યામાં રૂ. ૨૦૦૦ની નોટોનો હિસ્સો ૨ ટકા હતો, જે અગાઉના નાણાકીય વર્ષમાં ૨.૪ ટકા હતો. આ આંકડાઓ પરથી સ્પષ્ટ થાય
છે કે બજોરમાં ૨૦૦૦ રૂપિયાની નોટોનું ચલણ દર વર્ષે ઘટી રહ્યું છે. ચલણમાં રહેલી તમામ નોટોના મૂલ્યની વાત કરીએ તો, તે ૫૦૦ અને ૨૦૦૦ રૂપિયાની નોટોમાં ૮૭ ટકાથી વધુ હિસ્સો ધરાવે છે. ચલણમાં રૂ. ૨૦૦૦ની નોટોની કુલ કિંમત હાલમાં તમામ નોટોના મૂલ્યના ૧૩.૮ ટકા છે, જે ગયા વર્ષે ૧૭.૩ ટકા હતી.
