બિહારના મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમાર વિશે એક વાત ચોક્કસ કહી શકાય કે, નીતિશ ક્યારે શું કરશે તે કોઈને ખબર નથી? તાજેતરનું ઉદાહરણ લો, તેમના મંત્રી અશોક ચૌધરીએ કંઈક ટ્વિટ કર્યું, જેનો અર્થ સીએમ નીતિશ સાથે જાડાવા લાગ્યો. તેણે ઉંમર વધવાની વાત કરી. દરમિયાન તેમને સીએમ આવાસ પર બોલાવવામાં આવ્યા હતા. લોકોને લાગ્યું કે તેઓ રજા પર હશે. પરંતુ થયું કંઈક બીજું… ખરેખર અશોક ચૌધરી નીતિશના ‘પાંડવ પ્લાન’નો એક ભાગ છે.
બિહારના સીએમ નીતિશ કુમારે પસંદગીપૂર્વક પાંચ લોકોને જવાબદારી સોંપી છે. એવું માનવામાં આવે છે કે નીતીશે આડકતરી રીતે આ પાંચ નેતાઓ એટલે કે ‘પાંડવો’ને બિહાર ચૂંટણીની જવાબદારી સોંપી છે. કોઈના હાથમાં રથ છે તો કોઈના હાથમાં ‘તીર’ છે. દરેકની જુદી જુદી જવાબદારીઓ હોય છે. તેનો અર્થ એ કે, વ્યક્તિની ક્ષમતા પ્રમાણે, વ્યક્તિની ભૂમિકા પણ છે.
સંજય ઝા આમાં પ્રથમ પાંડવ છે. તેમને નીતિશના ‘ધરમરાજ’ ??પણ કહી શકાય. કોઈ સહમત થશે નહીં, પરંતુ તેને સત્યની નજીક ધ્યાનમાં લો કે સંજય ઝાએ નીતિશ કુમારને એનડીએમાં લાવવાની પહેલ કરી હતી. કદાચ તેથી જ સીએમ નીતિશ કુમારે તેમને સૌથી મોટી જવાબદારી સોંપી છે. બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણી પહેલા સંજય ઝાને જદયુના કાર્યકારી અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા છે.
પૂર્વ આઇએએસ મનીષ વર્મા બીજા સ્થાને છે. સીએમ નીતીશ કુમાર તેમને જદયુમાં આરસીપી સિંહની જગ્યાએ લાવ્યા એટલું જ નહીં પરંતુ તેમને ૪ મહિનાનો ‘ઈકોગ્નિટો’ પણ આપ્યો. ‘નકુલ’ની જેમ ગુમનામીમાં જીવવાનો અર્થ એ નથી કે તેને સજા થઈ, તેને ૪ મહિના માટે બિહાર પ્રવાસની જવાબદારી સોંપવામાં આવી છે. કદાચ નીતીશ ચૂંટણી પહેલા બિહારની જમીની વાસ્તવિકતા જાણવા માંગે છે. આ માટે ભૂતપૂર્વ અમલદાર કરતાં વધુ સારું કોણ હોઈ શકે?
બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણી પહેલા નીતીશ માટે અત્યારે કંઈ નથી. એટલા માટે તેણે પોતાના નજીકના લોકોને જવાબદારી સોંપી છે, જેથી દરેક રિપોર્ટ તેના સુધી યોગ્ય રીતે પહોંચે અને તેના આધારે તેની વ્યૂહરચના બનાવવામાં આવે. તેમના વિશે વિચારવું પણ મુશ્કેલ હતું. તેમની એક કવિતા પછી, અશોક ચૌધરીના જદયુ છોડવાની અટકળો પણ થઈ હતી. પરંતુ થયું તેનાથી ઊલટું, પાંડવોમાં તેને ‘ભીમ’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. અશોક ચૌધરીએ તમામ અટકળોને રદિયો આપ્યો હતો. સીએમ નીતિશે તેમને જેડીયુના રાષ્ટિય મહાસચિવ બનાવ્યા છે.
તેની ભૂમિકા પાંડવોમાં અર્જુન જેવી જ કહી શકાય. તેમનો એક જ પરિચય એ છે કે તેઓ મંડલ કમિશનના પિતા અને પૂર્વ સીએમ બીપી મંડલના પૌત્ર છે. એક યુવા નેતા, દિલ્હી યુનિવર્સિટીમાંથી શિક્ષિત, ‘પક્ષીની આંખ’ ફોકસ સાથે. જેણે કાયદાનો અભ્યાસ કર્યો છે. હાલમાં નિખિલ મંડળ તેના વતન વિસ્તાર મધેપુરામાં પડાવ નાખી રહ્યો છે. એવું માનવામાં આવે છે કે નિખિલ મધેપુરા થઈને સમગ્ર કોસીને માપી રહ્યો છે.
તેમને નીતિશની પાંડવ સેનાના સહદેવ પણ કહી શકાય. ૨૦૦૫માં શ્યામ રજક લાલુને છોડીને જંગલ રાજના મુદ્દે નીતિશ સાથે જાડાયા હતા. આ પછી તેમનું મન ડગમગ્યું અને તેઓ લાલુ સાથે જાડાયા. પરંતુ જ્યારે તેમના કહેવા પ્રમાણે આરજેડીમાં તેમની અવગણના કરવામાં આવી ત્યારે નીતિશે તેમને ફરીથી દત્તક લીધા અને તેમને પાર્ટીમાં મોટું પદ અપાવ્યું. ખાસ વાત એ છે કે શ્યામ રજક આરજેડીની રાજકીય નબળાઈઓથી વાકેફ છે. આવી સ્થિતિમાં આ નીતિશને પણ ઉપયોગી થઈ શકે છે
