વડાપ્રધાન મોદી આજે મન કી બાત કાર્યક્રમના ૧૧૬મા એપિસોડને સંબોધિત કર્યું હતું. પીએમ મોદીનો મન કી બાત કાર્યક્રમ ૧૧ વિદેશી ભાષાઓ સિવાય ૨૨ ભારતીય ભાષાઓ અને ૨૯ બોલીઓમાં પ્રસારિત થયો છે. મન કી બાત ઓલ ઇન્ડિયા રેડિયોના ૫૦૦ થી વધુ બ્રોડકાસ્ટિંગ સ્ટેશનો પર પ્રસારિત થઈ રહી છે. આ સાથે જ ભારતીય જનતા પાર્ટીના અધિકારીઓ અને કાર્યકર્તાઓ પણ અલગ-અલગ જગ્યાએથી મન કી બાત કાર્યક્રમ સાંભળ્યો છે. પીએમ મોદીએ કહ્યું કે આજે એનસીસી દિવસ છે. હું પોતે એનસીસી કેડેટ રહી ચુક્યો છું. એનસીસી યુવાનોમાં શિસ્ત, નેતૃત્વ અને સેવાની ભાવના કેળવે છે. જ્યારે પણ કોઈ આપત્તિ આવે છે, ત્યારે એનસીસી કેડેટ્સ મદદ માટે ચોક્કસપણે હાજર હોય છે. આજે એનસીસીને મજબૂત બનાવવા માટે સતત કામ કરવામાં આવી રહ્યું છે. હવે એનસીસીમાં ગર્લ્સ કેડેટ્સની સંખ્યામાં ૪૦ ટકાનો વધારો થયો છે.
આ વખતે ૧૨મી જાન્યુઆરીના રોજ સ્વામી વિવેકાનંદની ૧૬૨મી જન્મજયંતિ પર વિશેષ રીતે ઉજવણી કરવામાં આવશે. આ પ્રસંગે ૧૧ અને ૧૨ જાન્યુઆરીના રોજ ભારત મંડપમ ખાતે યુવાનોનો મહાકુંભ યોજાવા જઈ રહ્યો છે. જેમાં કરોડો યુવાનો ભાગ લેશે. તમને યાદ હશે કે લાલ કિલ્લાની કિલ્લા પરથી મેં એવા યુવાનોને, જેમના પરિવારની કોઈ રાજકીય પૃષ્ઠભૂમિ નથી, રાજકારણમાં આવવાનું આહ્વાન કર્યું હતું. આવા એક લાખ યુવાનોને રાજકારણ સાથે જોડવા અભિયાન ચલાવવામાં આવશે. આમાં ભારત અને વિદેશના નિષ્ણાતો આવશે. હું પણ શક્ય તેટલો આમાં હાજર રહીશ. દેશ આ વિચારોને કેવી રીતે આગળ લઈ શકે તેની બ્લુ પ્રિન્ટ તૈયાર કરવામાં આવશે. દેશની ભાવિ પેઢી માટે આ એક મોટી તક બનવા જઈ રહી છે.
મન કી બાતમાં આપણે અવારનવાર એવા યુવાનો વિશે વાત કરીએ છીએ જે નિઃસ્વાર્થ ભાવે સમાજ માટે કામ કરી રહ્યા છે. એવા ઘણા યુવાનો છે જે લોકોની સમસ્યાઓના ઉકેલ શોધવામાં વ્યસ્ત છે. લખનૌના વીરેન્દ્ર પોતાના વિસ્તારના વડીલોને ટેક્નોલોજી વિશે જાગૃત કરી રહ્યા છે. ઘણા શહેરોમાં, યુવાનો ડિજિટલ ક્રાંતિમાં વડીલોને ભાગીદાર બનાવવા માટે આગળ આવી રહ્યા છે. ભોપાલનો મહેશ ઘણા વૃદ્ધોને મોબાઈલ દ્વારા પેમેન્ટ કરવા વિશે જાગૃત કરી રહ્યો છે. આ ઉપરાંત યુવાનોને ડિજિટલ ધરપકડથી બચાવવા માટે પણ જાગૃત કરવામાં આવી રહ્યા છે. મેં ગયા એપિસોડમાં તેની ચર્ચા કરી હતી. મોટાભાગે વૃદ્ધ લોકો આ પ્રકારના ગુનાનો ભોગ બને છે. અમારે લોકોને સમજાવવું પડશે કે ડિજિટલ ધરપકડ જેવી કોઈ જોગવાઈ નથી. મને આનંદ છે કે યુવા મિત્રો આ કાર્યમાં ભાગ લઈ રહ્યા છે અને બીજાઓને પણ પ્રેરણા આપી રહ્યા છે.
આજકાલ બાળકોના શિક્ષણને લઈને અનેક પ્રયોગો થઈ રહ્યા છે. એવું પણ કહેવાય છે કે પુસ્તકો માણસના શ્રેષ્ઠ મિત્ર છે. હવે આ મિત્રતાને મજબૂત કરવા માટે પુસ્તકાલય કરતાં વધુ સારી જગ્યા કઇ હોય. ચેન્નાઈમાં બાળકો માટે આવી લાઈબ્રેરી તૈયાર કરવામાં આવી છે, જે હવે સર્જનાત્મકતાનું કેન્દ્ર બની ગઈ છે. તેમાં ૩૦૦૦ થી વધુ પુસ્તકો છે. આ ઉપરાંત અનેક પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓ પણ બાળકોને આકર્ષે છે. ત્યાં ચોક્કસપણે દરેક માટે કંઈક છે. બિહારના ઘણા શહેરોમાં ગોપાલગંજની પ્રયોગ પુસ્તકાલયની ચર્ચા થઈ રહી છે. આ સાથે ૧૨ જેટલા ગામના યુવાનોને પુસ્તકો વાંચવાની સુવિધા મળવા લાગી છે. કેટલીક લાઇબ્રેરીઓ છે જે વિદ્યાર્થીઓને સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓની તૈયારીમાં ઉપયોગી છે. તમે પણ પુસ્તકો સાથે મિત્રતા કેળવો અને જુઓ કે તમારું જીવન કેવી રીતે બદલાય છે.
હું ગઈકાલે રાત્રે ગયાનાથી પાછો ફર્યો. ગુયાનામાં એક મિની ઇન્ડિયા પણ રહે છે. લગભગ ૧૮૦ વર્ષ પહેલા ભારતમાંથી મજૂરી માટે ગુયાના લાવવામાં આવતા હતા, આજે ભારતીય મૂળના લોકો દરેક ક્ષેત્રમાં ગુયાનાનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા છે. ત્યાંના રાષ્ટ્રપતિ પણ ભારતીય મૂળના છે. જ્યારે હું ગયાનામાં હતો ત્યારે મારા મગજમાં એક વિચાર આવ્યો. ગયાનાની જેમ જ વિશ્વના ડઝનબંધ દેશોમાં ભારતીય મૂળના લાખો લોકો વસે છે. શું તમે ભારતીય મૂળના લોકોની વાર્તાઓ શોધી શકો છો જે અન્ય દેશોમાં તેમના વારસાને જીવંત રાખે છે? તમે આ વાર્તાઓ શોધો અને મારી સાથે શેર કરો.
તમને ઓમાનમાં ચાલી રહેલ એક્સ્ટ્રા ઓર્ડિનરી પ્રોજેક્ટ પણ રસપ્રદ લાગશે. ઘણા ભારતીય વિદેશી પરિવારો ઓમાનમાં રહે છે. તેમાંથી ઘણાની પાસે ઓમાની નાગરિકતા છે, પરંતુ ભારતીયતા તેમની નસોમાં રહે છે. આને લગતા દસ્તાવેજા એકત્ર કરવામાં આવ્યા છે. ઓરલ હિસ્ટ્રી પ્રોજેક્ટ પણ આનો આધાર છે. આમાં ત્યાંના વરિષ્ઠ લોકોએ તેમના અનુભવો શેર કર્યા છે. આવો જ એક પ્રોજેક્ટ ભારતમાં પણ ચાલી રહ્યો છે. આ અંતર્ગત ઈતિહાસ પ્રેમીઓ દેશના ભાગલા સમયે લોકોના અનુભવો એકત્ર કરી રહ્યા છે. આજે એ સમયગાળો જોનારા બહુ ઓછા લોકો બચ્યા છે. જે દેશ પોતાના ઈતિહાસને વળગી રહે છે તેનું ભવિષ્ય પણ સારું છે. દેશમાં આવા જ બીજા ઘણા પ્રોજેક્ટ ચાલી રહ્યા છે. તમે પણ આમાં સહકાર આપી શકો છો. આપણા ઉપનિષદોનો સ્લોવાકિયામાં પ્રથમ વખત સ્લોવેકમાં અનુવાદ થયો છે. આપણા બધા માટે ગર્વની વાત છે કે દુનિયાભરમાં એવા કરોડો લોકો છે જેમના હૃદયમાં ભારત વસે છે.
થોડા મહિના પહેલા અમે વૃક્ષ માતાના નામે એક અભિયાન શરૂ કર્યું હતું. આ અભિયાને માત્ર પાંચ મહિનામાં ૧૦૦ કરોડ વૃક્ષો વાવવાનો માઈલસ્ટોન પાર કર્યો છે. તમને આ સાથે જોડાયેલી એક વધુ વાત જાણીને ગર્વ થશે કે આ અભિયાન હવે દુનિયાના અન્ય દેશોમાં પણ ફેલાઈ રહ્યું છે. ગયાનામાં પણ ગયાના પ્રમુખ તેમના પરિવાર સાથે વૃક્ષ માતાના નામના અભિયાનમાં મારી સાથે જોડાયા હતા. આ અભિયાન દેશના વિવિધ ભાગોમાં ચલાવવામાં આવી રહ્યું છે. ઈન્દોરમાં ૨૪ કલાકમાં ૧૨ લાખ વૃક્ષો વાવવામાં આવ્યા. જેસલમેરમાં એક અનોખો રેકોર્ડ બન્યો હતો. અહીં મહિલાઓની ટીમે ૧ કલાકમાં ૨૫ હજાર વૃક્ષો વાવ્યા. એક પીડ મા કે નામ અભિયાન અંતર્ગત અનેક સામાજિક સંસ્થાઓ વૃક્ષારોપણ કરી રહી છે. તેમનો પ્રયાસ સમગ્ર ઇકો સિસ્ટમ વિકસાવવાનો છે જ્યાં વૃક્ષો વાવવામાં આવે છે. આ અભિયાનમાં જોડાઈને કોઈપણ વ્યક્તિ પોતાની માતાના નામે એક વૃક્ષ વાવી શકે છે. આપણે આપણી માતાનું ઋણ ક્યારેય ચૂકવી શકતા નથી, પરંતુ એક વૃક્ષ વાવીને આપણે તેની હાજરીને જીવંત બનાવી શકીએ છીએ.
તમે બધાએ બાળપણમાં સ્પેરો તો જોઈ જ હશે. આપણી આસપાસની જૈવવિવિધતાને જાળવવામાં સ્પેરો મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. વધતા શહેરીકરણને કારણે સ્પેરો આપણાથી દૂર થઈ ગઈ છે. આજની પેઢીના બાળકોએ આ પક્ષી માત્ર તસવીરોમાં જ જોયું છે. હવે આ પક્ષીના વાપસી માટે અનેક પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે. જો તમે પણ તમારી આસપાસ પ્રયત્નો કરશો તો ચકલીઓ આપણા જીવનનો એક ભાગ બની જશે.
તમે જોયું હશે કે કોઈ સરકારી ઓફિસ કહેતા જ તમારા મગજમાં ફાઈલોના ઢગલાનાં ચિત્રો આવી જાય છે. આવી દાયકાઓ જૂની ફાઈલો દૂર કરવા માટે ખાસ સ્વચ્છતા અભિયાન શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું, જેના પરિણામો પણ સામે આવ્યા છે. જ્યાં સ્વચ્છતા હોય છે ત્યાં દેવી લક્ષ્મીનો વાસ હોય છે. મુંબઈની બે દીકરીઓ અક્ષરા અને પ્રકૃતિ ક્લીપિંગ્સમાંથી ફેશન આઈટમ બનાવે છે. તેમની ટીમ કપડાના કચરાને ફેશન પ્રોડક્ટ્સમાં ફેરવે છે. સ્વચ્છતાની વાત કરીએ તો કાનપુરમાં કેટલાક લોકો દરરોજ મો‹નગ વોક પર પણ જાય છે અને કચરો ભેગો કરે છે. પહેલા થોડા જ લોકો તેમાં સામેલ હતા, પરંતુ હવે તે એક મોટું અભિયાન બની ગયું છે. નાના પ્રયાસોથી મોટી સફળતા મળે છે, આનું ઉદાહરણ આસામની ઇતિશા છે. તે અરુણાચલની શાંતિ ખીણની સફાઈમાં વ્યસ્ત છે. તેમના ગ્રુપના લોકો ત્યાં આવતા પ્રવાસીઓમાં જાગૃતિ લાવે છે. આવા પ્રયાસો ભારતના સ્વચ્છતા અભિયાનને વેગ આપે છે.
