બાંગ્લાદેશમાં લાગુ કરાયેલા અદ્રશ્યોની તપાસ પંચે પ્રાથમિક દ્રષ્ટિએ ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન શેખ હસીના, તેમના સુરક્ષા દળો અને હસીનાના સંરક્ષણ સલાહકાર મેજર સહિત તેમની સરકારના કેટલાક વરિષ્ઠ અધિકારીઓની સંડોવણી શોધી કાઢી છે. બાંગ્લાદેશના મુખ્ય સલાહકારના કાર્યાલય અનુસાર, જનરલ (નિવૃત્ત) તારિક અહેમદ સિદ્દીકીને બળજબરીથી ગાયબ કરવામાં આવ્યા હતા.
શનિવારે લાગુ કરાયેલા ગુમ થવા પર તપાસ પંચે તેનો પ્રથમ અહેવાલ વચગાળાની સરકારના મુખ્ય સલાહકાર પ્રોફેસર મુહમ્મદ યુનુસને સુપરત કર્યો હતો. પાંચ સભ્યોના પંચનું નેતૃત્વ નિવૃત્ત ન્યાયાધીશ મૈનુલ ઈસ્લામ ચૌધરીએ કર્યું હતું. ઢાકામાં સ્ટેટ ગેસ્ટ હાઉસ જમુના ખાતે મુખ્ય સલાહકારને ‘એક્સપોઝિંગ ધ ટ‰થ’ નામનો અહેવાલ સુપરત કરવામાં આવ્યો હતો. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પ્રથમ નજરે પૂર્વ પીએમ શેખ હસીના અને તેમના સુરક્ષા દળો અને અધિકારીઓની સંડોવણી મળી છે.
બાંગ્લાદેશના મુખ્ય સલાહકારના જણાવ્યા અનુસાર, આયોગને જાણવા મળ્યું કે નેશનલ ટેલિકોમ સર્વેલન્સ સેન્ટરના ભૂતપૂર્વ ડિરેક્ટર જનરલની પણ આમાં ભૂમિકા હતી. મેજર જનરલ ઝિયાઉલ અહસાન, વરિષ્ઠ પોલીસ અધિકારીઓ મોનિરુલ ઇસ્લામ અને મોહમ્મદ હારુન-ઓર-રશીદને બળજબરીથી ગુમ થવાના ઘણા કેસોના સંબંધમાં તેમના પદ પરથી બરતરફ કરવામાં આવ્યા હતા. કમિશને અત્યાર સુધીમાં ૧,૬૭૬ ફરિયાદો નોંધી છે અને ૭૫૮ની તપાસ કરવામાં આવી છે. એવો અંદાજ છે કે બાંગ્લાદેશમાં બળજબરીથી ગાયબ થવાના કેસ ૩,૫૦૦ને પાર કરી શકે છે.
તપાસ પંચે રેપિડ એક્શન બટાલિયનને વિખેરી નાખવાની ભલામણ કરી છે. કમિશનના અધ્યક્ષ ચૌધરીએ કહ્યું કે તેમને એક ‘વ્યવસ્થિત ડિઝાઇન’ મળી છે જેમાં આ ઘટનાઓને છુપાવવામાં આવી હતી. કમિશને એ પણ જાણવા મળ્યું કે દળોએ પીડિતોની આપલે કરી અને ઇરાદાપૂર્વક કામગીરીને વિભાજિત કરી.
મુખ્ય સલાહકારના કાર્યાલયના જણાવ્યા અનુસાર, તેમણે જણાવ્યું હતું કે જે વ્યક્તિઓ ફરજિયાત રીતે ગુમ થઈ જાય છે અથવા ન્યાયવિહીન હત્યાઓ કરે છે તેમની પાસે પીડિતો વિશે માહિતીનો અભાવ હતો. તપાસ પંચના અધ્યક્ષે કહ્યું કે તેઓ માર્ચમાં અન્ય વચગાળાનો અહેવાલ સુપરત કરશે. તેમને મળેલા તમામ આરોપોની તપાસ પૂર્ણ કરવા માટે તેમને ઓછામાં ઓછા એક વર્ષનો સમય લાગશે.
મુખ્ય સલાહકારે તપાસ પંચની કામગીરીની સરાહના કરી કામ પૂર્ણ કરવા માટે શક્ય તમામ સહકાર આપવાની ખાતરી આપી હતી. મુખ્ય સલાહકારે કહ્યું કે તેઓ પીડિતો વિશે વધુ માહિતી મેળવવા માટે કેટલાક ગુપ્ત અટકાયત કેન્દ્રો અને પૂછપરછ રૂમની મુલાકાત લેશે.
જસ્ટિસ ફરીદ અહેમદ શિબલી, તપાસ પંચના સભ્યો, માનવાધિકાર કાર્યકર્તા નૂર ખાન,બીઆરએસી યુનિવર્સિટીના શિક્ષક નબીલા ઇદ્રિસ અને માનવાધિકાર કાર્યકર્તા સજ્જાદ હુસૈન, વચગાળાની સરકારની સલાહકાર પરિષદના સભ્યો આદિલુર રહેમાન ખાન અને શર્મીન એસ મુર્શીદ, મુખ્ય સચિવ મોહમ્મદ સિરાજના મુખ્ય સલાહકાર. ઉદ્દીન મિયા અને મુખ્ય સલાહકાર કાર્યાલયના પ્રેસ સેક્રેટરી શફીકુલ આલમ અને અન્યો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.
