પાકિસ્તાનને લોન આપ્યા બાદ આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળ (આઇએમએફ) ગભરાઈ ગયું છે. હવે તેને પોતાના પૈસા ખોવાઈ જવાનો ભય છે. આવી સ્થિતિમાં,આઇએમએફએ પાકિસ્તાન માટે તેના રાહત કાર્યક્રમનો આગામી હપ્તો જાહેર કરતા પહેલા ૧૧ નવી શરતો લાદી છે. આ સાથે,આઇએમએફે ચેતવણી આપી છે કે ભારત-પાકિસ્તાન તણાવ આર્થિક કાર્યક્રમ માટે ગંભીર જોખમ છે. બહાર આવેલા મીડિયા અહેવાલો દ્વારા આ માહિતી પ્રાપ્ત થઈ છે. એક્સપ્રેસ ટ્રિબ્યુનમાં પ્રકાશિત થયેલા અહેવાલ મુજબ,આઇએમએફ દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલા સ્ટાફ-સ્તરના અહેવાલમાં નીચેની શરતોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે
સંસદ દ્વારા બજેટને મંજૂરી આગામી નાણાકીય વર્ષ માટે ૧૭,૬૦૦ અબજ રૂપિયાનું સંઘીય બજેટ સંસદમાંથી પસાર કરાવવું ફરજિયાત છે. વીજળી બિલ પર સરચાર્જમાં વધારો,ગ્રાહકો પાસેથી પહેલા કરતા વધારે લોન ચુકવણી ચાર્જ વસૂલવામાં આવશે.,વપરાયેલી કારની આયાત પરનો પ્રતિબંધ ઉઠાવી લેવો.,ચાર ફેડરલ એકમો દ્વારા નવા કૃષિ આવકવેરા કાયદાનો અમલ, જેમાં કરદાતા ઓળખ, રિટર્ન પ્રક્રિયા, પાલન સુધારણા અને સંદેશાવ્યવહાર ઝુંબેશનો સમાવેશ થાય છે. આઇએમએફ ભલામણોના આધારે કામગીરીમાં સુધારા માટે એક કાર્ય યોજના પ્રકાશિત કરવી. ૨૦૨૭ પછી નાણાકીય ક્ષેત્રની વ્યૂહરચના તૈયાર કરવી અને જાહેર કરવી. ઊર્જા ક્ષેત્ર સાથે સંબંધિત ચાર વધારાની શરતો, જેમાં ટેરિફ સેટિંગ, વિતરણ સુધારા અને નાણાકીય પારદર્શિતાનો સમાવેશ થાય છે.
આઇએમએફ રિપોર્ટમાં ચેતવણી પણ આપવામાં આવી છે કે ભારત-પાકિસ્તાન તણાવની વર્તમાન પરિસ્થિતિ, ખાસ કરીને તાજેતરની લશ્કરી પ્રવૃત્તિઓને ધ્યાનમાં રાખીને, પાકિસ્તાનની નાણાકીય સ્થિતિ, બાહ્ય ખાતાઓ અને આર્થિક સુધારા કાર્યક્રમો પર સીધી અસર કરી શકે છે. અહેવાલો અનુસાર, ૨૨ એપ્રિલે ‘ઓપરેશન સિંદૂર’ હેઠળ ભારત દ્વારા કરવામાં આવેલા જવાબી હુમલા બાદ તણાવ વધી ગયો હતો.
આઇએમએફના અહેવાલ મુજબ, પાકિસ્તાનનું આગામી સંરક્ષણ બજેટ ૨,૪૧૪ અબજ રૂપિયા હોવાનો અંદાજ છે – જે ગયા વર્ષ કરતા ૧૨% વધુ છે. પરંતુ સરકારે આ મહિનાની શરૂઆતમાં ૨,૫૦૦ અબજ રૂપિયા (૧૮% નો વધારો) ફાળવવાનો પોતાનો ઇરાદો જાહેર કર્યો હતો. આ સંરક્ષણ ખર્ચ આઇએમએફના રાજકોષીય સંતુલન લક્ષ્યોની વિરુદ્ધ છે.
આઇએમએફની નવી ૧૧ શરતો સાથે, પાકિસ્તાન પર હવે કુલ ૫૦ શરતો લાદવામાં આવી છે. આ પરિસ્થિતિઓ માત્ર રાજકોષીય સંતુલન જ નહીં પરંતુ સંસ્થાકીય પારદર્શિતા અને શાસન સુધારણા તરફના સઘન હસ્તક્ષેપોને પણ પ્રતિબિંબિત કરે છે. પાકિસ્તાને હવે ફક્ત આ શરતો પૂરી કરવાની જ નહીં, પરંતુ પ્રાદેશિક તણાવને શાંત કરવા અને આર્થિક સ્થિરતા પ્રાપ્ત કરવાના પડકારનો પણ સામનો કરવો પડશે.
